Tayanch ibora va atamalar

www.arxiv.uz

REJA:

1. 
   Edafik omillar haqida tushuncha.
   
2. 
   Orografik omillar haqida tushuncha.
   
3. 
   Biotik omillarning o`simliklarga ta`siri.
   
4. 
   Antropogen omillarning tabiatga ta`siri.
   

Tayanch ibora va atamalar: psammofit, anemoxor, indeferent, atsidofil, neytrofil, bazofil, galofit, kaltsefil, kaltsefob, evrof, kalkofil, kalkofob, oligotrof, makrorelef, mikrorelef, mezorelef, fitogen, epifit, liana.

Edafik omillar
Tuproq qobig`i yerning mustaqil qobig`i bo`lib, u biosferaning energiya balansida muhim rol o`ynaydi. Tuproq turli xil ta`sirlar natijasida yer yuzasidagi o`zgarishlar hisobiga hosil bo`ladi. Tuproqda unumdorlik xususiyati bo`lganligi uchun ham o`simlik o`sadi. Shuning uchun ham o`simliklar hayoti tuproq bilan chambarchas bog`liq. Tuproqning mexanik va ximiyaviy tarkibi, suv rejimi o`simlikning o`sishi uchun katta ahamiyatga ega. Tuproqning issiqlik rejimi joyning relefiga, yon bag`irligiga, qiyaligiga, iqlim sharoitiga bog`liq bo`ladi. Qumli tuproqlarda o`sadigan o`simlik turlari ham mavjud bo`lib, ular psammofitlar degan nom bilan ataladi. Bu turlar, odatda, zich va qalin tarmoqlangan ildiz sistemasiga ega bo`lib, qumlarni ko`chib yurishdan asraydi, tuproqdagi cheklangan omil bo`lgan namlikni saqlaydi. Psammofitlarning o`ziga xos xususiyatlaridan biri anemoxorlikdir, ya`ni mevalari shamollar yordamida tarqaladi. Ularda rezavor tipdagi mevalar bo`lmaydi. Psammofitlarga cho`llarda o`suvchi juzg`un, iloq (Sagex physodes M V), rovoch (Rheum maximowiczii A. Los.), selin, chayir (Andropydon caucasicum L), yaltirbosh (Bromus tectorum L.) kabi turlar kiradi.
Ba`zi tur o`simliklar borki, tuproqning tarkibiga farqsiz bo`ladi. Bunday turlarni indeferent turlar deyiladi. Ularga landish, botqoq binafshasi, betaga (Festuca valesiaca Sch) misol bo`la oladi. Dastarbosh (Achillea filipendulina Lam), ayiqtovon (Ranunculus laetus. Wall), yorongul (Pelorgonium zonale (L) Ait) kabi turlar nordon tuproqlarda o`sishga moslashgan.