Tayanch-harakatlanish sistemasining rivojlanishida jismoniy tarbiya va mehnatning roli

---

Mavzu: 

Tayanch harakat tizimi qaddi qomat 

Tayanch-harakatlanish sistemasining rivojlanishida jismoniy tarbiya va 

mehnatning roli 

Jismoniy tarbiya odam organizmining normal o'sishi, rivojla¬nishida, qad-

qomatning shakllanishida muhim rol o'ynaydi. Muntazam ravishda mehnat, 

jismoniy tarbiya va sport bilan shug'ullanish natijasida muskul to'qimasida 

moddalar almashi¬nuvi kuchayadi, muskullarga qon kelishi ko'payadi, bu esa 

ularning oziq moddalar bilan ta'minlanishini yaxshilaydi. Tekshirishlar¬dan 

ma'lum bo'lishicha, jismoniy mashq bilan shug'ullanuvchi kishilarning har 100 ta 

muskul tolasida mayda qon tomirlar (ka¬pillyar)ning soni boshqalarning 

muskulidagiga nisbatan ikki marta ko'p bo'ladi. Bunday odamlarmuskullarining, 

qon, kislorod, oziq moddalar bilan ta'minlanishi yaxshi bo'lganligi uchun mus¬kul 

hujayralari sitoplazmasida oqsil, ATF, KF, glikogen miqdori ko'payadi. Bu esa 

muskul tolalarining yo'g'onlashuviga va ular mustahkam bo'lishiga, qisqarish 

kuchining ortishiga olib keladi. 

Muskullarning yaxshi rivojlanishi, tolalari va paylarining baquvvat, mustahkam 

bo'lishi, o'z navbatida, suyaklarning yaxshirivojlanishiga, ulaming mustahkam 

bo'lishiga irnkon beradi. Shuning uchun ham odam yoshligidan boshlab jismoniy 

mehnat, jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam ravishda shug'ullansa, tayanch 

harakatlanish sistemasining o'sishi, rivojlanishi, shakllanishi yaxshi bo'ladi. Shu 

bilan birga organizmning boshqa hayotiy muhim organ va sistemalari (o'pka, 

yurak, qon tomir, jigar, buyraklar, oshqozon-ichak, nervlar) funksiyasi ham 

yaxshilanadi. Buning natijasida odam organizmi har tomonlama garmonik 

rivojlangan, baquvvat, tashqi muhitning noqulay ta'siriga chidamli va chiniqqan 

bo'ladi. Ma'lumki, bunday kishilar kasalliklarga kam chalinadi va uzoq umr 

ko'radi. Mashhur fiziolog I. P. Pavlov 87 yil umr ko'rgan. U juda ishchan, sog'lom, 

o'tkir zehnli, harakatchan, tetik odam bo'lgan, chunki u muntazam ravishda 

jismoniy mehnat va sport bilan shug'ullangan. U jismoniy mehnatning ahamiyati 

haqida: «Men butun umrim bo'yi aqliy va jismoniy mehnatni sevib keldim, 

ikkinchisini, hatto ortiqroq sevaman» deb yozgan edi.