«tasviriy san’at va muhandislik grafikasi» kafedrasi «Maishiy janrda kompozitsiya bajarish texnologiyasi (m b)» mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi bajardi

II. BOB 
2.1.Tasviriy san’atda maishiy janrida
kartina bajarish texnologiyasi 
Tabiat o‘zining boy rangi va poyonsiz tuslari bilan bizni lol qoldiradi.Avval 
qog‘ozga rasm kompanovka qilinadi va uni ishlash bosqichlari rangda amalgam 
oshiriladi.Bundan tashqari guash,moybo‘yoq ,akvarel va qalamda kompazitsiyani 
ishlash mumkin.Kompazitsiya avvalo ma‘lum bir mavzuni ishlash jarayonida yuzaga 
keladi.Odamning har bir harakati alohida ahamiyatga ega.Masalan; tabiatni asrang 
mavzusida gi kompazitsiya mavzusida bir qancha elementlarga e‘tibor beriladi.Avval 
och ranglarda yengil rangda so‘ng esa to‘q rang bilan chiziladi.Rangtasvir 
mashg‘ulotlarni boshlashdan avval quyidagi asbo uskunalarni tayyorlab olish 
kerak.Bo‘yoqlarni aralashtirishda palitradan foydalanish qulaydir.U har xil 
materialdan yasalgan bo‘lishi mumkin.Shuningdek,plastic likopcha va oq qalin 
qog‘ozdan foydalanish ham mumkin.Xullas maishiy janrda ishlash jarayoning o‘z 
qonuniyatlari mavjud bo‘lib bu ishni tartib bilan olib boorish talab etiladi.Ketma-
ketlik tartibini anglagan holda bajarilgan ish mahsuli muhim ahamiyatga egadir.Ishni 
nimadan boshlab uning o‘rtasida qanday talablarga javob berish va qay o‘rinda 
tugallash kerakligini yaxshi bilmoq zarur. 
Rang tasvir bajarilishi zarur bo‘lgan talablar mahsulidir. 
Naturada mujassam umimiy yorug‘ soya ,rang tuslar va mushtarak ranglardan 
yorug‘ soyali,rang tusli uyg‘unliklar mavjud bo‘lgan katta bo‘laklarni aniqlash. 
Yorug‘ soyalar rang tusli uyg‘unliklar katta bo‘lagi yorug‘ soyalar va rang 
yo‘nalishlari ayrim narsa sirtiga ranglar bilan mutassil ishlov berish. 
Umumlashtirish butun tasvurning yaxlitligiga erishish kompazitsiya markazini 
ajratib ko‘rsatish rang tasvirning to‘laqonli ifoda etilganligini yorug‘ soya rang tus 
kontrastlari naturaning asosiy rag bo‘laklarga uyg‘unliklari bilan belgilanadi.Avvalo 
biz kompazitsiyani ishlashdan avval oldin bizga g‘oyani tanlab olishimiz kerak 
bo‘ladi .Ma‘lum bir hayotiy mavzu yuzasidan kompazitsiyani tanlab uni eskizini 

---

38 
ishlab chiqamiz.Ma‘lum bir a4 formatga mayda ishlarni va kompazitsiyaga 
qatnashuvchi har bir detal va aodamlarning joylashish tartibi kartinada joylashishi 
to‘g‘ri bo‘lish kerak.Uning atsh uchun mavzu bo‘lishi kerak.Chizib bo‘lingan 
kartinani kompanovkasi tuzilib yordamchi chiziqlar o‘chirilib asosiy chiziqlar 
o‘chirilib chiqiladi.So‘ngra undan keyin biz ranglash va qolipga kiritish kerak 
bo‘ladi.Ranglar tanlanishiga katta ahamiyat kasb etadi.Shulardan xulosa qilib aytish 
mumkinki, avvalo kartinani ranglash uchun uni oldindan kartinani tugatilishini 
oldindan tasavvur qila olish kerak bo‘ladi.Uning uchun sizda har tomonlama 
mukammal va to‘liq tarzda chiza olish kerak bo‘ladi.Qachonki siz shu narsani his 
qilasiz sizda rassomlik xislati mavjud bo‘ladi.Kompazitsiyada odamlarning 
xarakterini shunday tavirlash kerakki, uni rasmini ko‘rib uni hayotda qanday odam 
ekanligi ma‘lum bo‘ladi. Ko‘p hollarda ranglarning tanlashilish va qanday bo‘lishi 
rassomning o‘zi dunyo qarashiga bog‘liq bo‘ladi.