TASVIRIY SAN'AT NAZARIYASI, UNING TUR VA JANRI.
Reja:
Kirish
Bob Tasviriy san’atning tur va janrlari
Tasviriy san'at tushunchasi
Tur va janrlari
Bob Dekorativ-amaliy va me'morlik san'ati
Dekorativ-amaliy san'at
Me'morlik san'ati
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish
O`zbekiston Respublikasining istiqlolga erishishi halqimizning tarixiy qadriyatlari, ma`naviy merosi xalq pedagogikasi an`analarini qayta tiklashga va ularni zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida rivojlantirishga katta yo`l ochib berdi. Ayniqsa, asriy an`analarga ega bo`lgan Tasviriy san`at turlariga o`quvchi yoshlarni jalb etish kata tarbiyaviy ahamiyatga egaligi bilan diqqatga sazovordir. Shu jihatdan ham yosh avlodni har tomonlama kamol toptirishda jamiyatimiz pedagogika fani, xususan san`at pedagogikasining oldiga yangi vazifalar yukladi.. Zero boshqa sohalar bilan hamohang tarzda ilm va san`at sohalarida ham tub o`zgarishlar davri kechmoqda. Bu o`zgarishlar yosh avlodda nafaqat nazariy bilimlarni egallash, balki ularni amaliyotda qo`llay olish ko`nikmalarini shakllantirish va takomillashtirishni ham taqozo etadi. Talabalarni ijtimoiy-madaniy, ma`naviy-ma`rifiy ahamiyatga molik bo`lgan bu tadbirni amalga oshirishga ko`p yillar davomida milliy boylik bo`lib kelgan xalqimizning madaniy va maishiy hayotga keng tatbiq etilgan go`zal xunarlaridan biri tasviriy san`atni o`rgatish va u soha bo`yicha bo`lg`usi tasviriy san`at o`qituvchilarini tayyorlash muammosi ham hozirgi kunda juda katta ijtimoiy pedagogik ahamiyatga egadir.
Respublikamizning kelajakda buyuk mamlakatga aylanishi, jaxonning rivojlangan davlatlari qatoriga qo`shilishida xalqimiz madaniyati, ma`rifati, san``ati va manaviyatining roli beqiyosdir. Xalqimiz ma`naviyat va madaniyatini boyitishda tasviriy san`atning ham o`z o`rni bor. Hozirgi davrda har sohada bo`lgani kabi tasviriy san`atda ham katta o`zarishlar bo`lmoqda. Bo`lajak tasviriy san`at o`qituvchisi so`zsiz, tasviriy san`atning ifoda vositalari haqida chuqur ma`lumotga ega bo`lishi, turli badiiy materiallarning xususiyatlari va ulardan foydalanish yo`llarini mukammal egallashlari kerak. Tasviriy san`at o`qituvchisining o`zi qalam va bo`yoqlar bilan rangda ifoda etish ko`nikmalariga ega bo`lish bilan birga, bu sohadagi bilimlarini o`quvchilariga ham yetkaza olishi zarur. Shuning uchun ushbu qo`llanmada rangtasvir haqidagi nazariy va metodik ma`lumotlar keng va atroflicha yoritiladi.
San'atning turlari juda ko'p. Ular musiqa, kino, teatr, xoreografiya, tasviriy san'at va boshqalardir. Odatda borliqni tasviriy obrazlarda, shakllarda, fazoviy kenglikda yoki tekislikda (qog'oz yuzasida, devor yuzasida va hokazolarda) aks ettiradigan san'at tasviriy san'at deb ataladi. San'atkor real borliqni o'z asarlarida tasvirlar ekan, u hech vaqt uni mexanik ravishda ko'chirmaydi. Aks holda, u yaratgan san'at asarlarining fotograf yaratgan rasmlardan farqi bo'lmay qoladi. San'atkorning vazifasi oliyroqdir. U hayotda mavjud bo'lgan voqea va hodisalarni tasvirlar ekan, u tasvir orqali o'zini hayajonlantirgan biron bir fikrni ilgari suradi, ijtimoiy hayotda sodir bo'layotgan voqca va hodisalarning mohiyatini ochib berishga intiladi, ularga o'z munosabatini bildiradi, hukmini chiqaradi. Masalan, rassom biror shaxsning rasmini ishlar ekan, u hech vaqt uni faqat o'ziga o'xshatishga intilish bilan chegaralanmaydi.
Rassom shu ishlayotgan tasviri orqali, avvalo, o'zining fikr va tuyg'ularini tomoshabinga yetkazishga harakat qiladi. Tomoshabin rasmda tasvirlangan olijanob, mard kishilar obrazini ko'rib, undan g'ururlanadi (chunki rassom ham g'ururlanib shu rasmni ishlagan) unga taqlid qiladi, undan o'rnak oladi. Agar asarda pastkash, razil odarn tasvlrlangan bo'lsa, tomoshabin undan nafratlanadi. Tomoshabin o'zlda shunday xususiyatlarbo'lmasligiuchun harakat qiladi. Bundan ko'rinib turibdiki, tasviriy san'at asarlari san'atning boshqa turlari - adabiyot, kino, teatr va hokazolar kabi insondagi ajoyib fazilat borliqni bilish, uni o'rganish va sirlarini ochishga bo'lgan ehtiyojlarni qodirishga faol ta’sir ko'rsatadi. Tasviriy san'at asarlari ko'rish uchun mo’ljallan san’atdir. Uni ko'rish orqaligina zavq olish mumkin. Kuy va ashulaning go'zalligini so'z bilan ta'riflab bo’lmaganidek, rassomning asarlarini ham so'z bilan to'liq ta'riflash mumkin emas. Tasviriy san'at asarlarini to'g'ri tushunishga oid ba'zi misollarga murojaat qilaylik.
A.Plastovning «Peshin» deb nomlangan asarining sujeti juda sodda, hatto bir qarashda san'atga loyiq mavzu yo'qqa ham o'xshaydi. Shu asarni so'z bilan ta'riflansa, eshitgan odam, xo'sh, nima bo'pti, deyishi va unga beparvo bo'lishi ham mumkin. Lekin asarga qaragan tomoshabin hech qachon shunday demaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |