«tasvir» nashriyot uyi

218-mashq.
  Uyga  vazifa. «Mening bobom» mavzusida  matn
tuzing. Unda  ishlatilgan  fe’llarning  zamonini  belgilang.
1-t o p s h i r i q .  Berilgan  fe’llarni  tarkibiy  qismlarga  ajrating.
Aytibdi, aytdi, aytgan, aytgan ekan, aytgan edi, aytgan
emish.
2-t o p s h i r i q . Yuqoridagi  fe’l  asoslariga  qo‘shilgan
qo‘shimchalarning  nimasi  bilan  umumiyligi va nimasi  bilan
farqlanishini  ayting.
BILIB OLING.
 O‘tgan zamon shakllari harakat va
holatning  gap aytilayotgan vaqtdan oldin bo‘lganini bildi-
radi.
O‘ÒGAN ZAMON SHAKLLARI

---

88
Bu  zamon  shakllari  fe’l  asoslariga -di, -(i)b,
-gan  (-kan, -qan) qo‘shimchalarini va ulardan so‘ng
shaxs-son  qo‘shimchalarini qo‘shish bilan hosil qilinadi.
219-mashq.
 Gaplarni ko‘chiring. O‘tgan zamon fe’llarini toping,
ularni hozirgi zamon va kelasi zamon fe’llariga aylantirishga urinib
ko‘ring.
1. Qizlar to‘da-to‘da bo‘lib lapar aytishdi. (N. Safarov)
2. Sinf rahbarimiz Hasan aka menga bildirmay G‘anini uyga
yuboribdilar. (M. A’zamov) 3. Aka-ukalar to‘qayda bo‘ri, to‘ng‘iz,
tulkilar ko‘p bo‘lishini eshitishgan edi. (X. To‘xtaboyev) 4. Mana
bu shotutni bobosi ekkan ekan. (Sh. Otaboyev) 5. Ho‘ so‘ridagi
cholni ko‘rdinglarmi, yonidagi chollarga Navoiy g‘azallarini o‘qib
berib o‘tiribdi. (S. Anorboyev)
220-mashq.
 Gaplarni o‘qing. Nuqtalar o‘rniga o‘tgan zamon fe’llarini
yasovchi qo‘shimchalardan mosini qo‘yib, ko‘chiring.
1. Atrof ko‘m-ko‘k bo‘lib, yo‘l chetida qoqigullar, lolalar,
chuchmomalar qiyg‘os ochilib yotar... (N. Fozilov) 2. Men juda
quvondim: mana, endi o‘sib ham qol...m, yoshim o‘n to‘rtga
kir..., odamlar menga ishonadigan bo‘lib qol..., deb ich-ichim-
dan sevin...m. (G‘afur G‘ulom) 3. Men tez-tez Òoshkentga kelib
tur...man (O‘. Umarbekov) 4. Bolakay tog‘lar orasida yashovchi
cho‘pon tog‘asini juda yaxshi ko‘rar... (A. Ko‘chimov)
1. O‘tgan zamon fe’llari deb nimaga aytiladi?
2. O‘tgan zamon fe’llari qanday qo‘shimchalar yordami-
da yasaladi?
3. O‘tgan zamon fe’llariga shaxs-son qo‘shimchalari qay
tarzda qo‘shiladi?