«tasvir» nashriyot uyi

BILIB OLING.
 Birdan ortiq asosdan tashkil topib,
asoslar orasiga boshqa qo‘shimchalarni qo‘shib
bo‘lmaydigan, bitta so‘roqqa javob bo‘luvchi fe’llar qo‘shma
fe’llar sanaladi. Masalan: sayr etmoq,  taq etmoq, olib
kelmoq, bunyod qilmoq.
QO‘SHMA  FE’LLAR

---

80
ESDA SAQLANG.
 Qo‘shma fe’llar ot, sifat, son,
olmosh, ravish, undov va taqlid so‘zlarga qil, et, bo‘l
singari so‘zlarni, fe’l shakllariga kelmoq, ketmoq singari
fe’llarni qo‘shish bilan hosil bo‘ladi. Masalan: tarbiya
qilmoq, eski bo‘lmoq, bir bo‘lmoq, yaxshi chiqmoq, kim
bo‘lmoq, dod solmoq, chirs etmoq kabi.
 Qo‘shma fe’llarning har ikkala qismi o‘zining lug‘aviy
ma’nosini saqlagan bo‘ladi. Masalan: borib keldi (ham
bordi, ham keldi), ikkinchi qismi o‘z ma’nosida
qo‘llanilmaganda, ko‘makchi fe’lli so‘z shakli hosil bo‘ladi.
Masalan: o‘qib chiqdi (o‘qidi, lekin chiqmadi, balki o‘qishni
tamomladi, tugatdi).
Qo‘shma fe’l qismlari ajratib yoziladi.
201-mashq.
 Qo‘shma fe’llarni topib, ularning yasalishini tu-
shuntiring.
1. Õamir yaxshi qorilsa, barakasi ham yaxshi bo‘ladi,—
dedi Matqovul. (Mirzakalon Ismoiliy) 2. Hakim bobo har bir
niholni parvarish qilardi. (Sh. Rashidov) 3. Shunday o‘ylasangiz,
yanglishasiz,— deb e’tiroz bildirdi Abdukarim. (I. Abdurahmonov)
4. Chaqimchilikning oqibati yomom bo‘ladi.
202-mashq. 
Qo‘shma fe’llarni va ko‘makchi fe’lli so‘z
qo‘shilmalarini topib, ularning yasalishini izohlang.
...Choyxonachi yoshi elliklardan oshib qolgan bo‘lsa ham
xuddi o‘smirlarday yengil qadam tashlardi, yugurib-yelardi.
So‘ridagi eskiroq ko‘rpachani darrov yig‘ishtirib olib, supurib,
ko‘z ochib yumguncha yangi yakandoz to‘shab, joy soldi.
Choyxonachi patnisda non bilan qand-qurs, kabobpaz kabob
olib keldi. (Yo‘ldosh Sulaymon)
1. Qo‘shma fe’llar deb nimaga aytiladi?
2. Qo‘shma fe’llar qanday yasaladi?
3. Qo‘shma fe’llarning imlosi haqida so‘zlab bering.