Tashqi iqtisodiy faoliyat va turizm

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT SHARQSHUNOSLIK UNIVERSITETI

“TASHQI IQTISODIY FAOLIYAT VA TURIZM” KAFEDRASI

“Geoiqtisod va milliy taraqqiyot xususiyatlari” fanidan

KURS ISHI

MAVZU: OSIYO MAMLAKATLARINING IQTISODIY TARAQQIYOT XUSUSIYATLARI

Bajardi: TIF yo’nalishi I bosqich magistranti Bekberganov I. H.
Tekshirdi: i.f.d. professor Vahabov A.V.
TOSHKENT 2022

MUNDARIJA

KIRISH…………………………………………………………………………….3
I BOB. HINDISTONNING MAVJUD IQTISODIY SALOHIYATI MAMLAKATNING IQTISODIY RIVOJALNISHINING OMILI SIFATIDA VA UNING ISTIQBOLLARI.………………………………………………...7

1. 
   Hindiston iqtisodiyotining rivojlanishida birlamchi, tabiiy resurslar, aholisi, tabiiy shart-sharoitu va rekreatsion reruslardan iborat omillar………......…8
   
2. 
   Mamlakatning valyuta, moliya, bank tizimlari va qimmatli qog’ozlar bozori milliy iqtisodiyotning rivojlantiruvchi omillari sifatida va ularning istiqbollari…………..………………………………………………………9
   

II BOB. HINDISTON MILLIY IQTISODIYOTNING RIVOJLANISHIDA DAVLAT IQTISODIY SIYOSATI, HAMDA XUSUSIY SEKTOR FAOLIYATINING AHAMIYATI…………………………………..…..……16

1. 
   Hindiston iqtisodiyotining rivojalnishida davlatning iqtisodiy siyosati, dasturlari va loyhalarining ahmiyati. ……………………..………………25
   
2. 
   Hindistonda tashkil etilgan turli erkin iqtisodiy hududlar, klasterlarshtirish va boshqa iqtisodiy tuzilmalarning ahamiyati va istiqbollari ……………………………………………………………………………34
   

XULOSA……………………………………………………………………….33
FOYDALANILAGAN ADBIYOTLAR………………………………………41

KIRISH:
Mavzuning dolzarbligi: Har bir mamlakatning o’z iqtisodiy o’sish modeli bo’lib, ular o’ziga xos bo’lishi bilan birga mamlakatdagi mavjud ijtimoiy-siyosiy, tabiiy iqlim, geografik joylashuvi, jaxondagi geosiyosiy o’rni va boshqa omillarga ko’ra o’z mintaqasidagi yoki boshqa mamlakatlar guruhudagi iqtisodiy o’sish modeli bilan umumiylikka ham ega bo’ladi. Masalan, Fransiya va Germaniya mamlakatlarining rivojlanish modeli o’ziga xos bo’lishi bilan birga, ularni Yevropaga xos bo’lgan umumiylik birlashtiradi. MDH mamlakatlari modeli bir-biridan farq qilsada, barchasi bozor iqtisodiyotiga o’tish bosqichidagi mamlakatlar hisoblanadi. Huddi shunday rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishi o’zaro farq qiladigan va umumiy jihatlari mavjud.
Hindiston iqtisodiyotining rivojlanish modeli shunisi bilan e’tiborga loyiqki, u o’z rivojlanish bosqichida o’tish iqtisodiyotidagi mamlakatlariga ham, bozor munosabatlari yahshi yo’lga qo’yilgan mamlakatlarga ham o’xshash jihatlari mavjud. Jumladan, 1947 yilgacha bo’lgan kolonial davri, 1947 yildan mustaqillikka erishgach 1991 yilgacha bo’lgan rejali iqtisodiyot hukmronlik qilgan davri va 1991 yildan keyingi – erkin bozor munosbatlari davri. So’nggi davrlardagi makroiqtisodiy o’sish ko’rsatkichlari bo’yicha rivojlangan mamlaktlarga tobora yaqinlashib borishi va jaxon YaIMsidagi ulushining ortib borishi Hindiston iqtisodiy modelini o’rganishga bo’lgan qiziqishni yanada oshiradi. Ko’plab iqtiosdchilar Hindiston milliy iqtisodiyotining istiqboli haqida bashorat qilib, yaqin kelajakda dunyoda eng rivojlangan iqtisodiyotlardan biriga aylanishi tahmin qilmoqdalar.
1980 yilda mamlakatning dunyo YaIMsidagi ulushi 2.89% ($382 mlrd) bo’lsa, 2000 yilga kelib uning ulushi 4.16% ($2.018 trillion), 2018 yilda esa 7.77% ni tashkil qilmoqda. Hindsitonning xalqaro kapital harakatidagi o’rniga nazar tashlasak, mamlaktlarga qilingan ja’mi to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalarning 6.36% Hindistonga to’g’ri kelar ekan. Hindistonning dunyo mamlakatlariga qilingan to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalar hajmi ham tobora ortib bormoqda.
Yuqoridagi jaxon YAIM va kapital harakatidagi ulushi misolidagi ko’rsatkichlar Hindsiton milliy iqtisodiyotining global ahamiyatini hamda uning globallashuv tendensiyasini ko’rsatib bermoqda. Ushbu mulohazalardan kelib chiqib, Hindiston iqtisodiy o’sishini ta’minlovchi asosiy omillarni o’rganish va ularning istiqbolini tahlil qilish ahamiyati ma’lum bo’ladi. Xususan, tarixiy, ijtimoiy-siyosiy va boshqa jihatdan mamlakatimizga o’xshashligi masalaning dolzarbligini yanada oshiradi.
Hindiston iqtisodiyotini va uni rivojlantiruvchi omillarni o’rganishda turli yondashuvlar ham mavjud. Masalan, milliy iqtisodiyotni rivojlantirgan asosiy 4 omil asosida: demografik omil; yalpi iste’mol omili; bilim omili; ishlab chiqarish omili. Barcha yondashuvlar ko’p o’rinlarda bir-birlari bilan to’qnashsada ularni alohida ko’rib chiqish yanada kengroq tasavvur hosil qiladi, chunki ular bir-birlarini to’ldirib keladi va ularni nazariy va boshqa asosda umulashrishning imkoni deyarli mavjud emas.