Tashqi iqtisodiy aloqalar moddiy, moliyaviy va intellektual boyliklarining mamlakatlar o’rtasida almashinishining turli yo’nalishlari, shakllari va vositalarini ifodalovchi yaxlit tizimdir

6.2. Xalqaro savdo, uning dinamikasi va tarkibi
Xalqaro savdo - turli mamlakatlarning sotuvchilari va xaridorlari o'rtasida tovarlar va xizmatlar shaklidagi mehnat mahsulotlarini almashish shakli. Xalqaro savdoning tavsiflari bo’lib, jahon savdo aylanmasining hajmi, eksport va importning tovar tarkibi va uning dinamikasi, shuningdek, xalqaro savdoning geografik tuzilishi hisoblanadi. XX asrning ikkinchi yarmidan boshlb zamonaviy xalqaro savdo juda


yuqori sur'atlarda rivojlana boshladi. (6.1-rasm.)
6.1-rasm. Jahon tovarlar eksporti hajmining o’zgarish tendentsiyalari, 1950-2019 yillar²
2019 yilda butun dunyo bo'ylab eksport qilinadigan tovarlarning global savdo qiymati taxminan 19 trillion AQSh dollarini tashkil etdi. Taqqoslash uchun, 2000 yilda bu ko'rsatkich taxminan 6,45 trillion AQSh dollarini tashkil etgan. Dunyo bo'ylab eksport qilinadigan tovarlar qiymatining o'sishi xalqaro savdoning rivojlanishi, globallashuv va texnik taraqqiyotni aks ettiradi.
6.1-jadval

Jahon tovarlar eksporti 2014-2019 yillar, trln.doll., joriy narxlarda

Yillar	2014	2015	2016	2017	2018		2019
Jahon tovarlari eksporti, jami	19,0	16,5	16,0	17,7	19,5		18,8
Shu jumladan
qayta ishlash sanoati	12,3	11,3	11,1	12,1	13,2		14,8
Ofis va telekommunikatsiya jihozlari	1,8	1,73	1,68	1,90	2,06		2,03

2019 yilda Xitoy butun dunyo bo'ylab tovarlar eksportining eng katta manbai bo'lib, tovarlarning umumiy eksporti deyarli 2,5 trillion AQSh dollarini tashkil etdi. O'sha yili Xitoyning jahon tovarlar eksportidagi ulushi butun dunyo bo'ylab eksport qilinadigan barcha savdo mahsulotlarining deyarli 13 foizini tashkil etdi.AQSh esa i yirik tovar eksportchisi bo’lib, eksport qiymati taxminan 1,65 trillion AQSh dollarini tashkil etdi. (6.2-rasm.)

6.2 -rasm. Jahon saldosida tovarlar eksporti bo’yicha yetakchilik qiluvchi mamlakatlarning eksport hajmi, 2019 yil (milliard AQSh dollari)³

2020 yilda COVID-19 tufayli yuzaga kelgan iqtisodiy va ijtimoiy shoklar jahon savdosiga juda katta ta’sir ko’rsatib uning kamayishga olib keldi. 2020 yilning boshidan jahon savdosi pasayish tendentsiyasiga ega bo'lib, ikkinchi choragida 2019-yilning ikkinchi choragiga nisbatan taxminan 19 foizga keskin kamaydi. 3 chorakdagi dastlabki ma'lumotlarga ko'ra, jahon savdosining o'sishi 2 chorakka nisbatan o'nglangan bo'lsa-da, 3 chorakda salbiy bo'lib qoldi va yil hisobida taxminan 4,5% gacha kamaydi.