Tashmatov Shuhrul 11 itini не t Icli

Qisqacba xulosalar

14. 
    asr oxiri - XVIII asrlar davomida yangi iqtisodiy ta’Iimot - merkantilizm va u bilan bog‘Iiq siyosat paydo bo‘ldi. Bu ta’Iimot bo'yicha millat (xalq) boyligining asosi muomala sohasida yuzaga keladi (awalgi qarashlardan prinsipial farq qiladi).
    

Bu ta’limotda ikki davmi ajratish mumkin:

1. 
   Ilk merkantilizm yoki monetarism (ya’ni pul degani) XV-XVI asrlaxda (qisman XVII asrda) mavjud bo‘ldi va boylik asosan oltin, kumush va boshqa qimmatbaho javohirlardan iborat bo'ladi, degan g‘oyani ilgari surdi. Shunga oid siyosat ham olib borilgan, unda chetdan imkoni boricha ko‘proq nodir metallar keltirish va ulami chetga kamroq chiqarish targ‘ib qilingan.
   
2. 
   Rivojlangan merkantilizm ta’limotida boylik savdo-sotiq sohasida savdo balansi asosida yuzaga kelgan, imkoni boricha ko'proq eksport qilish va mumkin qadar kamroq import qilish g'oyasi ilgari suriigan.
   

Merkantilizmning ayrim mamlakatlardagi ko‘rinishi mffiy xususiyat kasb etgan, ayniqsa, Fransiyada kolbertizm, Germaniyada kameralistika shakilari yaxshi ma’lum. Bu ta’limot yangi tug'ilayotgan jamiyat - kapitalizm rivoji uchun ijobiy progressiv xarakteiga ega bo‘ldi. Kapitalning dastlabki jamg'arilishiga imkon yaratdi, mustamlakachilik tizimini qo‘llab-quwatladi, tovar-pul muomalasi rivojiga olib keldi, moliya tizimining rivoji tufayli iqtisodiyot jonlandi Merkantilizm ta’limotida davlat iqtisodiyotga faol ishtirok etishi shart, shunga oid iqtisodiy siyosat ham yuzaga keldi. Merkantilizm tarixan cheklangan bo'lsa ham (u XVIII asrda to‘g'ri va qattiq tanqidga uchradi), ta’Iimotlar tarixidan munosib o‘rin egallaydi. Lekin bu ta’limot va unga asoslangan siyosatni to'la amalga oshirish qanday oqibatlaiga olib kelishi mumkinligi Jon Lo tajribasidan ma’lum. Merkantilizm moliya tizimiva savdo rivojiga muhim hissa qo'shdi.