Tashkilotlar tushunchasi va ularning tavsifi. Tashkilotlarning ichki va tashqi muhiti

 

 

 

 

 

 

11-chizma. Boshqarishning funktsional strukturasi. 

 

Boshqarish  apparatini  funktsional  ixtisoslashtirish  uning  samaradorligani 

ancha  oshiradi.  Boshqarishning  barcha  funktsiyalarini  bajarishi  lozim  bo’lgan 

universal rahbarlar o’rniga o’z  sohasini puxta biladigan, o’z  shtatiga  ega  bo’lgan, 

1 

А 

А

1 

А

2

 

B 

V 

Maslahatchilar, 

referentlar, 

yuridik 

xizmat 

bo’limi 

va 

boshqaruvi 

Marketing  tadqiqoti  bo’yicha 

marketologlar 

guruhi, 

mehnatni 

muhofaza 

qilish 

xizmati, 

audit  guruhi 

va 

boshqaruv 

Sh 

Sh 

1 

А 

А

1

 

А

2

 

FО

1

 

А

3

 

B

1

 

B

2

 

B

3

 

A,B 

– 

tsex 

boshliqlari, 

funktsional organlar 

FO

1

  –  marketing  bo’yicha 

direktor 

o’rinbosari, 

funktsional rahbar 

FO

2

 – ishlab chiqarish bo’yicha 

direktor 

o’rinbosari, 

funktsional rahbar 

FO

3

  –  moliya  va  reja  bo’yicha 

direktor 

o’rinbosari, 

funktsional rahbar 

FО

1

 

FО

3

 

B 

---

o’ziga  topshirilgan  ish  uchastkasi  uchun  javob  beradigan  mutaxassislar  apparati 

paydo bo’ladi.  

Bunda  ham  funktsional  bo’limlar  rahbarlarining  vertikal  bo’yicha  ierarxiyasi 

Funktsional struktura ham o’zining ijobiy va salbiy tomonlariga ega: 

3-jadval 

Funktsional strukturaning ijobiy va salbiy tomonlari 

 

Salbiy tomonlari 

Ijobiy tomonlari 

-

 

bunda 

boshqaruv 

faoliyati 

chuqur 

ixtisoslashadi. 

Bu 

esa 

boshqaruv 

samaradorligining, 

kasb 

mahorati 

darajasining  o’sishini  ta’minlaydi.  Masalan, 

marketing  mutaxassisi  o’z  sohasini  boshqa 

yuqori 

organlar 

rahbarlaridan 

ko’ra 

yaxshiroq biladi va bu ishni yuqori saviyada 

bajaradi. 

-

 

funktsional sohada muvofiqlashtirirish ishini 

yaxshilashga  erishiladi.  Xizmatchilar  bunga 

yaxshi va tez ko’nikma hosil qiladilar. 

-

 

moddiy 

xarajatlarni 

kamaytiradi 

va 

boshqarishdagi 

takrorlanishlarga 

chek 

qo’yadi va hokazo. 

-

 

funktsional  organlar  o’ziga  topshirilgan 

funktsiyalarni sifatli bajarishdan manfaatdor 

bo’lib,  “begona”  funktsiyalar  uchun  ham, 

butun  korxonaning  umumiy  faoliyati  uchun 

ham  javob  bermaydi.  Bunda  har  bir  rahbar 

o’zfunktsiyalari  bo’yicha  farmoyish  berish 

huquqiga egabo’ladi. Binobarin, bu narsa: 



 

yakkaboshchilik tamoyillarining buzilishiga; 



 

ijrochilar  mas’uliyatining  susayishiga  olib 

keladi, chunki ijrochi bir boshliqqa emas, bir 

necha  boshliqqa  bo’ysunadi,  ko’pincha 

ulardan bir-biriga zid ko’rsatmalar oladi. 

 

Funktsional  bo’linmalar  bevosita  barcha  quyi  struktura  bo’linmalarining  (A

1

 

A

2

,  A

3

,  B

1

  B

2

,  B

3

  faoliyatini  boshqaradi  (punkt  chiziqlarga  e’tibor  bering). 

Funktsional  boshqarish  u  yoki  bu  funktsiya  vakolatiga  taalluqli  tor  doiradagi 

masalalar  bo’yicha  quyi  bosqich  organlari  va  bo’linmalari  faoliyatiga  rahbarlikni 

ta’minlaydi. 

Yangi  tashkiliy  boshqaruv  strukturalarini  tuzish  yo’li  bilan,  aniqrog’i, 

chiziqli-funktsional  boshqaruv  strukturalariga  tuzatishlar  kiritish  yo’li  bilan  hal 

etiladi.  Bunday  struktura  dasturli-maqsadli  struktura  deb  ataladi.  U  qo’yidagi 

ko’rinishga ega (12-chizma).