Tashkilotlar tushunchasi va ularning tavsifi. Tashkilotlarning ichki va tashqi muhiti

Birinchi 

tamoyil  —  bu  boshqarish  doirasi  boshqarish  normasini  cheklashni, 

ya’ni  bir  rahbarga  muayyan  va  qatьiy  cheklangan  xodimlar  va  bo’linmalar 

sonining  bo’ysunishini  nazarda  tutadi.  Bunda  hozircha  yagona  normalar 

---

belgilanmagan. Ba’zi chet el mutaxassislari bo’ysunuvchi ijrochilar va bo’linmalar 

soni 5—6 kishidan oshmasligi kerakligini tavsiya qiladilar. 

Bizning  iqgisodchilar  boshqarish  normasi  6—12  kishigacha  bo’lishini  va 

master  darajasida  boshqarshgash  normasi  30  tagacha  ishchi  bo’lishini  tavsiya 

etishadi. Amalda esa ularning soni 17 va 20 kishigacha yetadi.  

Ikkinchi

  tamoyil  —  bu  boshqarish  strukturasidagi  ierarxik  bosqichlar  sonini 

chyoklashni nazarda tutadi. Bizdagi va chet el-lardagi amaliyot shuni tasdiqlaydiki, 

rahbar  bilan  ishchi  o’rta-sidagi  darajalar  4—5  tadan  oshmasligi  kerak.  Aks  holda 

bosqich  va  bo’rinlar  sonining  ko’payishi  natijasida  axborotning  o’tishi 

sekinlashadi, boshqarishning tezkorligiga va ishonchliligiga putur yetadi. 

Bo’ysunuvchi  xodimlar  va  ierarxik  bosqichlar  sonini  cheklashni  ko’zda 

tutadigan  bu  ikkala  tamoyil  bir-biriga  ziddir.  Bo’ysunuvchilar  sonini  oshirib, 

bosqichlar  sonini  kamaytirish  va  aksincha  qilib  boshqarish  strukturasini 

takomillashtirish mumkin.  

Mamlakatimizning  ulkan  hududida  murakkab  sohalarni  boshqarish  uchun 

ko’p  tarmoqli  boshqaruv  organlari  tuzilgan.  Ular  respublika  miqyosidagi  oliy 

vakolatli  organlar  bo’lib,  tarkibi  quyidagilardan  iborat.  Uni  quyidagi  chizmada 

ko’rishimiz mumkin.