Tashkilotlar tushunchasi va ularning tavsifi. Tashkilotlarning ichki va tashqi muhiti

Tashkiliy tarkib tanlashda ta’sir ko’rsatuvchi omillar 

 

 

Ichki 

Tashqi 

Umumiy 

1. Murakkablik 

1. Tashkilot strategiyasi 

1. Hukmronlik va nazorat  

samarasi 

2. Rasmiyatchilik 

2.Tashkilot o’lchami 

2. Axborot jarayonlari 

kompьyuterlashtirish 

3. Markazlashtirish 

3. Texnologiya (mahsulot) 

 

4. Boshqarish jarayoni 

4. Tashqi muhit 

 

 

Firmadagi  birinchi  guruh  o’z  ichiga  menejmentning  tavsiflarini  oladi, 

murakkablik, rasmiyatchilik, markazlashish, boshqarish meьyori, (nazorat sohasi). 

Tarkibga  taьsir  etuvchi  ikkinchi  guruhni  biz  shartli  ravishda  umumiy  omil  deb 

ataymiz.  Ammo  birinchi  guruhga  nisbatan  ularni    maьlum  darajada  tashkil  yoki 

dastlabki  omil  hisoblaydilar.  Faqat  ulargina  tarkibni  asosiy  hisoblanadilar.  Bular 

firma  strategiyasini  mahsulot  yoki  texnologiya  turi  tashqi  muhit  va  tashkilot 

o’lchami. 

G’arbiy  adabiyotlarda  «Tarkibni  takomillashtirish»  termini  qoida  bo’yicha 

ishlatilmaydi. Bu tushuncha neytralroq so’zlar bilan, masalan: tarkibni o’zgartirish, 

tarkibni  almashtirish,  tarkibni  tanlash,  integratsiya  qilish  va  boshqalar  bilan 

beriladi.  Ko’rib  turibmizki,  ular  o’zlarida  turdi  tashkilot  boshqaruv  tarkibini 

takomillashuv darajasini olib yubordilar. 

Boshqaruv  tarkib  sohasidagi  va  o’zgartirish  almashuvlar  -  bu  ishbilarmonlar 

dunyosida  doimiy  jarayondir  va  har  qanday  tashkilotda  menejer  faoliyatidan  eng 

---

asosiy tavsifdir, O’zgartirishlarning asosiy dastagi bu ilmiy texnika tarraqqiyoti va 

raqobatidir.  

Boshqaruv  tarkibining  qayta  tashkil  qilishning  usullari  shakllari  turli-

tumandir. Ularni birinchi yo’nalishlarga jamlash mumkin. 

1. Tarkibni ichki oddiylashtirishlar hisobiga takomillashtirish. 

2. Mexanik turdagi tarkibni ko’nikish tarkibiga almashtirish. 

3. Amaldagi mexanik tarkiblarni organik tarkiblar bilan birlashtirish. 

4. Konglomerat tarkibni yaratish. 

5. Kelajakdagi mumkin bo’lgan tarkiblar modeli va avtokratik tashkilotlar.