Tashkilot korxonalarida qazib olingan neft xom ashyolarni qayta ishlashda tabiatga ta’siri?

69BIOLOGIK VA BIO XILMA-XILLIK? Биологик ресурслардан зарар етказмай фойдаланиш ва биохилма-хилликни сақлаш экологик экспертизанинг асосий мақсадларидан биридир. Бу муаммо ечими мамлакатда мустаҳкам экологик барқарорлик ва табиат тизимини қўллаб қувватлашга ва биологик хилма-хиллигини сақлаб қолишга хизмат қилади.
Биологик ресурслар жонли табиат ресурслари бўлиб, ўсимликлар, хайвонат олами ва микроорганизмлардан ташкил топади ва улар табиий муҳитнинг барча қисимларида-ер, сув ва ҳавода мавжуддир. Биологик ресурслар комплекс ресурслар бўлиб, табиатда модда ва энергиянинг биологик айланишини, атроф муҳит структураси биологик айланишини, атроф муҳит структураси мувозанати барқарорлигини таъминлайди ёки яхшилайди. Шу сабабдан улардан фойдаланиш доимий равишда ресурсларни кўпайтиришга қаратилиши керак. Бунинг учун биологик ресурсларни тайёрлаш хажми уларнинг йиллик кўпайиши хажмидан ошиб кетмаслиги, фойдаланишнинг характери ва структураси эса биологик махсулдорликни оширишга, биологик модда алмашинувини оптималлаштиришга йўналтирилиши лозим.
Табиий ва ижтимоий-иқтисодий тизимлар доирасида биологик ресурслар ҳудудлар биоэкологик инфраструктурасининг асосий элементи ҳисобланади. Улар табиат муҳофазаси, аҳолини соғломлаштиришда катта аҳамиятга эга. Биологик ресурслар озиқ-овқат, ёқилғи, турли маҳсулотларни тайёрлаш учун органик хомашё манбаидир. Булар эса биологик ресурслардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ва уларни муҳофазалашнинг аҳамиятини янада оширади.
Ўзбекистоннинг био хилма-хиллиги 27000 га яқин турни ташкил этади. Шундан 15000 турдан ортиқроғини хайвонлар, 11000га яқин турларини ўсимликлар, қўзиқоринлар, сув ўтлари ташкил этади.¹ Флора ва фаунанинг таркиби ва уларнинг экологик яшаш шароитлари фарқларига кўра Ўзбекистон ҳудудида қуйидаги 5та биогеографик зона ажратилган: 1) текислик чўл экотизимлари; 2) тоғолди чала чўл ва даштлар; 3) дарё ва қирғоқбўйи экотизимлари; 4) нам ҳудудлар ва дельталар экотизимлари; 5) тоғ экотизимлари.
70TABIATNI MUHOFAZA QILISHNING TA’MINLASHNI IQTISODIY TARG’IBOTI? Ўзбекситоннинг ер ресурслари ғоят хилма-хил бўлиб, улар чўл текислик зонаси (шу жумладан суғориладиган (антропоген) текислик), адир(тоғолди ва паст тоғлар), тоғ (ўрта тоғ), баланд тоғ зоналари ерларидан иборатдир. Республиканинг ер майдони 447,4 минг кв. км ни ташкил этган. Ер фондининг 61,5 фоизи (275,2 минг кв.км) қишлоқ хўжалигида 3,6 фоизи (16,2 минг кв.км) ўрмон хўжалигида фойдаланилган. 2% (8,9минг кв.км) алоҳида муҳофаза қилинадиган ҳудудлар, 4%(1,7 минг кв.км) саноат корхоналари, транспорт тармоқлари ва бошқа ноқишлоқ хўжалиги тармоқлари ерлари, 1,5 % (6,7 минг ка.км) гидротехник ва бошқа сув хўжалиги иншоотлари ерлари, 0,5% (3,1 минг кв.км) шаҳар ҳудудлари ерлари, 26,7% (119,4 минг кв.км) фойдаланилмайдиган ерлардан ташкил топган.
Қишлоқ хўжалигида фойдаланиладиган ерларнинг (270,2 минг кв.км) 82,2% яйловлар ва ўтлоқлар, 17,8% хайдаладиган ерлардан иборат. Республикада суғориладиган ерлар 43 минг кв.км (мамлакат ҳудудининг 9,7%) майдонни эгаллайди. Республиканинг давлат ўрмон фонди 16,2 минг кв.км бўлиб, унинг 7 минг кв. км қумлик минтақа ўрмонлари, 1,2 минг кв.км тоғ ўрмонлари, қолган қисми дарёбўйи ўрмонлари, водий ўрмонларидан иборат.
Ўзбекистон Республикаси ер ресурслари давлат қўмитаси маълумотларига кўра мамлакатнинг суғориладиган ерлари сифати бўйича қуйидагича тақсимланган (%): сифати ёмон ерлар-0,3%, ўртачадан паст ерлар-24,3%, ўртача ерлар-45,5%, яхши ерлар-27,2%, энг яхши ерлар-2,9%.