Tashkiliy xulq

Ushbu maktabning rivojlanishiga tashkilotning byurokratik tuzilishi va uni boshqarish tuzilishi nazariyasini ishlab chiqqan germaniyalik sotsiolog M.Veber (1864 – 1920) katta hissa qo’shdi. U tashkilot huddi mashinadek ishlashi uchun nima qilish kerak, degan savolga javob izladi. Javobni Veber har qanday vaziyatda o’zini tutish tartib-qoidalari, har bir xodimning huquq va majburiyatlari ishlab chiqilishida ko’rdi. Uning konsepsiyasida shaxs mavjud emas edi. Tartib-qoidalar faoliyatning barcha turlarini, xodimlar mansabi oshishini, rahbariyat qarorlarini belgilab berardi. Hokimiyatni taqsimlashning ierarxik tizimi, aniq mehnat taqsimoti va xodimlarning ixtisoslashuvi nazarda tutildi. M.Veber fikricha, agar hamma narsa aniq yozib, yo’lga qo’yilsa, insonlar istaklari istisno etilsa, u holda tashkilot yuqori samarali bo’ladi.

• Ushbu maktabning rivojlanishiga tashkilotning byurokratik tuzilishi va uni boshqarish tuzilishi nazariyasini ishlab chiqqan germaniyalik sotsiolog M.Veber (1864 – 1920) katta hissa qo’shdi. U tashkilot huddi mashinadek ishlashi uchun nima qilish kerak, degan savolga javob izladi. Javobni Veber har qanday vaziyatda o’zini tutish tartib-qoidalari, har bir xodimning huquq va majburiyatlari ishlab chiqilishida ko’rdi. Uning konsepsiyasida shaxs mavjud emas edi. Tartib-qoidalar faoliyatning barcha turlarini, xodimlar mansabi oshishini, rahbariyat qarorlarini belgilab berardi. Hokimiyatni taqsimlashning ierarxik tizimi, aniq mehnat taqsimoti va xodimlarning ixtisoslashuvi nazarda tutildi. M.Veber fikricha, agar hamma narsa aniq yozib, yo’lga qo’yilsa, insonlar istaklari istisno etilsa, u holda tashkilot yuqori samarali bo’ladi.

Garvard universiteti Biznes maktabining professori E.Meyo (1880 – 1949) insoniy munosabatlar maktabining asoschisi hisoblanadi. U xodimlar xulqiga, ularning mehnatga bo’lgan munosabatiga jamoadagi ijtimoiy munosabatlar, guruhiy jarayonlar, rahbarlarning qo’l ostidagilarga bo’lgan munosabatining insoniyligi, jamoada ishlash kabi omillarning hal qiluvchi ta‘sirini aniqladi. Ilmiy boshqaruv maktabi va ma‘muriy (klassik) maktab vakillari inson omilining ahamiyatini tan olishsa-da, ularning bahs-munozaralari mehnatga adolatli haq to’lash, iqtisodiy rag’batlantirish va rasmiy funksional munosabatlarning o’rnatilishi kabi jihatlar bilan cheklandi. Insoniy munosabatlar uchun harakat ularning inson omilini tashkilot samaradorligining asosiy unsuri sifatida to’liq anglab etishga qodir emasligiga javoban paydo bo’ldi. Insoniy munosabatlar maktabi ilmiy boshqaruvga qarshi bo‗lib chiqdi, chunki unda e‘tibor ishlab chiqarish haqida qayg‗urishga emas, balki insonlarga qaratildi. G’oya shundan iborat ediki, insonlarga e‘tiborning oddiy namoyon bo‗lishi ular mehnatining unumdorligiga juda katta ta‘sir ko‗rsatadi.

• Garvard universiteti Biznes maktabining professori E.Meyo (1880 – 1949) insoniy munosabatlar maktabining asoschisi hisoblanadi. U xodimlar xulqiga, ularning mehnatga bo’lgan munosabatiga jamoadagi ijtimoiy munosabatlar, guruhiy jarayonlar, rahbarlarning qo’l ostidagilarga bo’lgan munosabatining insoniyligi, jamoada ishlash kabi omillarning hal qiluvchi ta‘sirini aniqladi. Ilmiy boshqaruv maktabi va ma‘muriy (klassik) maktab vakillari inson omilining ahamiyatini tan olishsa-da, ularning bahs-munozaralari mehnatga adolatli haq to’lash, iqtisodiy rag’batlantirish va rasmiy funksional munosabatlarning o’rnatilishi kabi jihatlar bilan cheklandi. Insoniy munosabatlar uchun harakat ularning inson omilini tashkilot samaradorligining asosiy unsuri sifatida to’liq anglab etishga qodir emasligiga javoban paydo bo’ldi. Insoniy munosabatlar maktabi ilmiy boshqaruvga qarshi bo‗lib chiqdi, chunki unda e‘tibor ishlab chiqarish haqida qayg‗urishga emas, balki insonlarga qaratildi. G’oya shundan iborat ediki, insonlarga e‘tiborning oddiy namoyon bo‗lishi ular mehnatining unumdorligiga juda katta ta‘sir ko‗rsatadi.