Ташкилий бошқарув тузилмаларининг самарадорлиги асосан гуруҳлараро хатти-ҳаракатга боғлиқ. Ташкилотлар ичида ташкилотнинг мақсадларига эришиш жараёнида ўзаро таъсир қилувчи гуруҳлар ва кичик гуруҳлар мавжуд

Ташкилий бошқарув тузилмаларининг самарадорлиги асосан гуруҳлараро хатти-ҳаракатга боғлиқ. Ташкилотлар ичида ташкилотнинг мақсадларига эришиш жараёнида ўзаро таъсир қилувчи гуруҳлар ва кичик гуруҳлар мавжуд. Гуруҳлар (реал гуруҳлар) фаолият турининг, шарт-шароитларнинг бирлиги ва бошқа белгилар асосида бирлашган, бир гуруҳга тегишли эканлигини англаб этадиган одамлар бирлашмасидир. Улар бир-бири билан рақобатлашади, ҳатто ресурслар, мақомлар, автономиялар ва даромадлар учун рақобатлашади. Жисмоний шахслар ўртасида мавжуд бўлган қарама-қаршиликлар кўпинча ташкилот ичида турли гуруҳлар ўртасидаги муносабатларда намоён бўлади.
Гуруҳлар, шахслар каби, ўзларини ҳимоя қилишни, ўз мавқеини сақлаб қолиш ва уларни мустаҳкамлашни истайди. Ушбу мақсадлар гуруҳларнинг шаклланиши ва ривожланишидан келиб чиқади. Ушбу жараённинг асосий босқичлари. 5.9 [11].
Инсон ва гуруҳнинг мақсадлари бир хил, бироқ улар ташкилот мақсадларидан фарқ қилади. Бир-бирига ва кичик гуруҳга, шахсга ва йирик ташкилотга, кичик гуруҳларга ва йирик ташкилотлар ўртасида тўқнашув деярли доимо муқаррар.

Тадқиқотга кўра, гуруҳлар ўртасидаги муносабатлар доимо уйғунликдан душманликгача ўзгариб туради ва кўпинча уларнинг таркибий қисмларини ўз ичига олади. Ўзаро муносабатларнинг хулқ-атвори "ҳамкорлик - рақобат - зиддиятлар" қаторида. Гуруҳлар умумий мақсадларга эришиш учун биргаликда ҳаракат қилишади, лекин айни пайтда кўпинча улар орасида тақсимланган чекланган ресурслар ва имтиёзлар учун рақобатлашадилар.

Гуруҳ муносабатларининг, хусусан, салбий бўлган хусусиятларини аниқлаш жуда осон. Битта аломат - бу ишларнинг мувофиқлаштирилиши ёки ишламаслиги. Бундай ҳолатлар кўпинча бошқа аломатлар билан бирга келади - ёмон мулоқот. Керакли маълумот алмашишни таъминлай олмайдиган гуруҳлар бир-бирлари билан ёмон муносабатларга эга. Гуруҳлар фаолияти учун зарур бўлган ахборот ва коммуникатсия алмашинувида кечикиш ва хатолар ҳам ёмон муносабатларга сабаб бўлиши мумкин. Бу омиллар одатда гуруҳлар ўртасида кескинликка олиб келади.

Баъзида гуруҳлар бошқалар билан рақобатлашади, лекин маълумот алмашиш ва ўзаро манфаатли мақсадларга эришиш учун бирлашадилар.
Рақобат ходимларни иш ҳажмини ошириш ва иш фаолиятини яхшилашга даъват қилиши мумкин. Шу билан бирга, муайян ҳолатларда унинг таъсири ҳалокатли бўлиши мумкин.
Ҳамкорлик, рақобат каби, ўзининг афзалликлари ва камчиликларига эга. Ҳамкорлик кўпинча гуруҳлар ва шахсларга якка ўзи қиладиган нарсаларга эришишга ёрдам беради. Бироқ, бу ҳам ижобий натижаларга, мослашувчанликка ва барча ижобий натижаларни бекор қилишга олиб келиши мумкин.
Муайян муҳитда маълум бир гуруҳ учун қандай рақобат ёки ҳамкорлик даражаси энг кўп функтсионал эканлигини аниқлаш. Бир гуруҳ учун функтсионал (масалан, йирик ташкилотлар учун) бошқа (масалан, кичик гуруҳлар ёки шахслар учун) нотўғри бўлиши мумкин.

Гуруҳнинг хатти-ҳаракатларини замонавий тарзда ёзиш икки хусусиятга асосланган: фаолиятни тартибга солиш ва гуруҳларга жалб қилиш. Ушбу ўлчовлар икки даражага (кучли - заиф) бўлинадиган бўлса, тўрт турдаги хатти-ҳаракатлар шаклланади (

"Шаҳинлар" (заиф қоидалар / вазифаларни таснифлаш - заиф гуруҳларни жалб қилиш) рақобатдош шахслардир. Ташкилотдаги юқори мавқега эга бўлиш омадга эмас, чунки улар ўз ўйин қоидаларини яратиш ёки уларнинг фойдасига ўзгартиришга мойил. Улар тадбиркорлар ва воситачилар, инноватсион мутахассислар ва кичик бизнесменлардир. "Шоҳлар" нинг асосий капитали - бу ташқи муҳитда ташкилотдан ташқаридаги алоқалар ва алоқалар тармоғи билан тўлдирилган билим ва қобилиятдир. Уларнинг усули баъзи фаолиятларнинг бошқалардан аниқ ажратилишини ўз ичига олади. "Ҳаwкс" узоқ муддатли стратегик режалаштиришга содиқлик ёки мойиллигидан фарқ қилмайди. Кўпинча махфийлик битимлари бошқарилади, аммо аниқланган тақдирда ҳам қўлланиладиган санксиялар минималдир.
"Донкейс" (кучли қоидалар / таснифлаш - гуруҳга заиф аралашув). Уларнинг иши қоидалар, мухториятнинг этишмаслиги ва кўпинча паст даражадаги ва бир-биридан нисбатан изолятсия қилинган. Жадвали ва хавфсизлик қоидаларини чеклаш мойиллиги бор. Бунга уларнинг муносабати мустақилликни ошириш ва уларнинг манфаатларини ҳуқуқларни бузиш, зарарли саботаж, маҳсулотни алмаштириш, айниқса, шахсий хизмат соҳасида, қариндошлик ва алданишдан фойдаланиш орқали таъминлашдир. Бундай гуруҳлар транспорт учун, супермаркетларда кассирлар, малакали операторлар, якка тартибдаги корхоналар учун одатий ҳисобланади.
"Курт заҳиралари" (кучли қоидалар / таснифлаш - гуруҳга кучли таъсир) гуруҳни ўғирлаш амалиёти яхши ташкил этилган ва қатламли гуруҳларда амалга оширилади. Бошқа хатти-ҳаракатни ўғирлаш ёки бошқа нарсаларга жалб қилиш орқали улар чеклашларни назарда тутган ва меҳнат тақсимотини аниқ белгилайдиган келишилган қоидаларга мувофиқ ҳаракат қилишади. Шунинг учун, "ёлғиз эшаклар" дан фарқли ўлароқ, улар техникада ва сапмаларда машқ қилишлари керак. Ҳақиқий ҳаётдаги бўрилар сингари, улар ўзларининг раҳбарлари ва издошлари бўлганларини билишади, ички ташкилотни пакетдаги (гуруҳ чегараларидан ташқарида бўлган) пунктлардаги пунктларни жазолаш ва мукофотлашади ва кўпинча гуруҳга кучли садоқат кўрсатадилар. Wолф пакетлари ишчиларни ишга олишни назорат қилади, айниқса ишчилар ўша эрда яшайдилар ва ишлайдилар (миналар, миналар, кема қурилиши, доcклар). Улар менежерлар билан музокара жараёнида дўстона ва кучли рол ўйнаши мумкин. Агар "шохлар" таъсирчан инноватор бўлса, "ешак" фатализмга суянади, "бўри бантлари" ирсий қобилятсиз бўлиб, узоқ муддатли стратегия асосида ишлайди. Улар энг барқарор ишчи гуруҳларнинг намунасидир. Бундай гуруҳларнинг мисоллари: бригадли доcкерс, маденcилер, парваришлаш ва қурилиш бригадалари.
Вултурес (заиф қоидалар / таснифлаш - кучли гуруҳ иштироки) ҳам буйруқларга асосланган, лекин уларнинг гуруҳлари, бўри пакетлардан фарқли ўлароқ, унвон ва функтсиялар бўйича минимал фарқланади. Улар ахборотга боғлиқ ва ҳамкасблар ва гуруҳлардан ёрдамга муҳтож, бироқ айни пайтда ўз манфаатларига эга. Тан олинган этакчининг роли йўқлиги вазифаларнинг заиф таснифи ва рақобатнинг парадоксал комбинатсияси ва ҳамкорлик зарурлиги белгисидир. Бу "вултурес" ни ўзларининг келишмовчиликларини бартараф этишда қийинчиликларга олиб боради ва уларни, хусусан, миш-мишларнинг мавзусини ва танловни қашшоқлик каби танлайди. "Қуллик" гуруҳлари, қоида тариқасида, саноат муносабатларидаги хатти-ҳаракатларнинг таркибий қисми ва қисмлари жиҳатидан беқарор. Бундай гуруҳларнинг мисоллари саёҳат қилувчи савдо агентлари, хизматчилар, такси ҳайдовчилари, поездлар ва бухгалтер поездларининг офитсерлари.
Айрим гуруҳларнинг хатти-ҳаракати ва гуруҳлараро муносабатларни ривожлантириш нуқтаи назаридан, қарор қабул қилиш марказлари кенг тарқатиладиган горизонтал бошқарув тизимлари пирамидал тузилишларга қараганда афзалроқдир. Уларни таъминлаш учун қуйидагилар ўзгартирилиши керак: энг муҳим қарорларда гуруҳларнинг иштироки; юқори бошқарувнинг гуруҳларга нисбатан янада демократик муносабати ва уларнинг ўзаро ҳамкорлигини ташкил этиш; қарорларни қабул қилишни марказлаштирмаслик; ҳуқуқларни бошқариш делегатсияси, бошқарувнинг иерархиясига камроқ эътибор бериш; вазифаларнинг камроқ ихтисослашуви.