Ташкил этиш бош илмий методик маркази тошкент ахборот технологиялари университети ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва

SKEY дастури

Маълумотнинг хавфсизлигини таъминлаш учун SKEY (маълумотнинг ҳақиқийлигини текширувчи) дастуридан фойдаланиш мумкин. Бу дастур қуйидагича амалга оширилади.
А – фойдаланувчи аутентификация масаласини ҳал қилиш учун тасодифийR сонини киритади. Компьютер f (R), f ( f (R)), f ( f ( f (R))), ... қийматларини ҳисоблайди. Бу қийматларни мос холда x₁, x₂, x₃ ... x₁₀₀ деб белгилаймиз. А фойдаланувчи бу рўйхатни қоғозга ѐзиб олади ва беркитади.
Бундан ташқари, компьютер x₁₀₁ қийматни шифрланмаган холда сақлайди.
А – фойдаланувчи системага биринчи марта кириши учун ўз исмини ва x₁₀₁ қийматини киритади. Компьютер f (x₁₀₀)нинг қийматини ҳисоблайди ва x₁₀₁ билан солиштиради. Агар қийматлар тенг бўлса, хақиқатдан ҳам А – фойдаланувчи эканлигини тасдиқлайди. Сўнгра компютер маълумотлар базасидаги x₁₀₁ қийматни x₁₀₀билан алмаштириб қўяди. А – фойдаланувчи эса x₁₀₀ нинг қийматини ўз рўйхатидан ўчиради.
Кейинчалик А – фойдаланувчи ҳар сафар системага киришида охирги ўчирилмаган сонни киритади, масалан i. Компютер f (x_i ) қийматни ҳисоблайди ва маълумотлар базасида сақланаѐтган x_i1 сон билан солиштиради. SKEY дастурида ҳар бир сон бир марта иштирок этади. Бундай холатда эса криптоаналитик ҳеч қандай фойдали маълумотга эга бўла олмайди.

4.3. Secure Shell протоколи

SSH протоколи алоқа тармоғида, масофадан туриб амал бажариш, икки тармоқ фойдаланувчиси орасида хавфсиз канал ҳосил қилиш учун фойдаланиладиган криптографик тармоқ протоколидир. Ушбу алгоритм хавфсиз тармоқ орқали махфий алоқани ташкил этиш учун фойдаланилади ва бунда SSH клиент ва SSH сервер орасида хавфсиз канал ҳосил қилинади. Ушбу протоколнинг икки SSH-1 ва SSH-2 вариантлари мавжуд. ¹
Ушбу протокол Unix ѐхуд LINUX системаларига ресурсларга мурожаатни амалга оширишда фойдаланиладиган асосий ютилиталардан саналиб, WINDOWS операцион тизими фойдаланувчилари учун ҳам мослаштирилган. Ушбу протокол Telnet ѐки бошқа хавфсиз бўлмаган протоколлар (Bekreley rsh, rexec, rlogin) ўрнини босиш мақсадида ишлаб чиқилган. Ушбу протоколда шифрлашдан фойдаланиш орқали маълумотнинг бутунлиги ва конфиденциаллигини таъминлаш амалга оширилган (Лекин, Эдвард Сновден томонидан базида NSA (National Security Agency) томонидан SSHни дешифрлаш орқали маълумотдан яширинча фойдаланилган деб ҳам айтилган).
SSH протоколи қуйидаги имкониятларни беради:

• 
  хавфсиз логин билан боғланишни;
  
• 
  хавфсиз маълумот алмашишни очиқ (ишончсиз) канал орқали амалга оширишни таъминлайди.
  

SSH протоколлари қуйидагиларга асосланади:

• 
  очиқ калитли шифрлаш алгоритмларига ѐки – рақамли сертификатларга ѐки – паролларга.
  

Ушбу протоколнинг икки турдаги варианти, пуллик ва бупул турлари мавжуд.
SSH вазифалари:

• 
  хавфсиз буйруқ-ойнаси (command-shell);
  
• 
  хавфсиз файл трансфери; – Port forwarding.