Tashkent Arxitektura qurilish instituti

Algoritm asosan 4 xil usulda ifodalanadi:

1. 
   Formulalar yordamida
   
2. 
   Jadval usulida
   
3. 
   So’zlar bilan
   
4. 
   Blok sxema ko’rinishida
   

Algoritmning blok sxema tarzida tasvirlanishi eng keng qo’llaniladi va dastur tuzish uchun eng oson yo’l. Blok sxema tarzida tasvirlangan algoaritm ma’lum bir qoida bo’yicha o’zaro bog’langan geometrik shakllardan iborat bo’ladi.

1) - hisoblash va o’zlashtirish bloki

2 )

- axborot ishlab chiqarishning boshi va oxiri

3 - axborotni kiritish va chiqarish

4) - shartni tekshirish, mantiqiy blok .

5 ) - sиkлиk jarajonni ifodalovchi blok

6 ) - dokumentni chop etish ( yoki skaner yordamida qog’ozdan kiritish )

7 ) - axborotlar ketma –ketligini birlashtirish
8) ________ - bloklar orasidagi bog’lanish .


9) - standart blok . Ilgari ishlab chiqilgan algoritm va dasturlarni ishlatish.
Algoritmlar asosan 3 xil bo’ladi: chiziqli, tarmoqlangan, takrorlanuvchi

1. 
   Chiziqli algoritm. Algoritm ketma-ket bajariladi.
   
2. 
   Tarmoqlangan algoritm. Hisoblash jarayoni shartga bog’liq ravishda amalga oshiriladi.
   

3) Takrorlanish algoritmi. Jarayon boshqa kattaliklar bilan bir necha marta takrorlanadi.

Kompyuter uchun dastur tuzish og’ir va qiyin masala. U ko’p aqliy mehnat va vaqtni talab qiladi. Shuning uchun dasturchilar yangi dasturni sodda, halq xo’jaligining hamma soha xodimlari tushunadigan qilib tuzishga harakat qiladilar. Bu masalani yechishni Syurixe shahrining professori Niklaus Virt o’z oldiga qo’ydi. U taklif qilgan algoritmik tilni jahonda birinchi hisoblash mashinasini yaratgan buyuk fransuz olimi Bleza Paskal (1623-1662) nomi bilan atadi.

Paskal tili 1969 yili ishlab chiqilgan.

Paskal tili avzalliklari quyidagilar:

- o’rganish oson ;

- dasturning ichki mantiqlari aniq tasvirlanadi ;

- Paskal tilida tuzilgan dastur oson o’qiladi , oson yoziladi.

1981 yili Paskal algoritmik tili halqaro standart til deb tavsiya qilindi. IBM tipidagi kompyuterlarda Borland firmasining Turbo-Paskal dialekt tili ishlatila boshlandi. Keyinchalik uning turli versiyasi paydo bo’ldi. Ular quyidagilar:

1.Versiya - 4.0 , bu versiyada foydalanuvchilar dastur yaratishning integral oraliq oldilar.

2. 5.5 versiya paydo bo’lgandan keyin ob’ektiv dasturlash imkoniyatlari yaratildi.

3. 6.0. versiyada matnga Assemblerda yozilgan dasturning bo’laklarini qo’yish imkoniyatlari yuzaga keldi.

4. 7.0 versiyada integral oraliq ozgina o’zgardi. Bu versiyada Turbo Vision da yaratilgan matnlar paketi joylashtirilgan. Ulardan foydalanib, dialog tizimni tez yaratish mumkin bo’ldi. (Integral oraliq – bu dastur yaratish- yozish va ishlatish. )