Tasdiqlayman” Yangiqo’rg’on tumani 1-son kasb-hunar maktabi direktori N. U. Mirzakarimov “

T= . (1.8)

Burchak tezlik va aylanish davri T o’zaro quyidagicha ifodalanadi:

. (1.9)

Moddiy nuqta aylana bo’ylab notekis harakatlansa, chiziqli tezlik bilan birga burchak tezlik ham o’zgaradi. Shu sababli burchak tezlanish tushunchasi kiritiladi. U shunday ifodalanadi:

= . (1.10)

Burchak tezlik va burchak tezlanish vektor kattaliklardir. Burchak tezlik ning yo’nalishi parma qoidasi bilan topiladi. Agar burchak tezlik vaqt o’tishi bilan oshsa, va yo’nalishi bir xil, vaqt o’tishi bilan kamaysa, va yo’nalishi qarama-qarshi bo’ladi.

Moddiy nuqtaning tezligi vaqtning funksiyasidir. Shu sababli tezlikdan vaqt bo’yicha olingan hosila tezlanishniberadi:

.(1.3)

Tezlanish ham vektor kattalikdir. Tezlanishning HBS dagi birligi m/s².

Endi egri chiziqli harakatda tezlik va tezlanishni ko’ramiz. Egri chiziqli harakatda tezlik vektori ham qiymat bo’yicha, ham yo’nalish bo’yicha o’zgarib turadi. Shu sababli tezlanish harakat yo’nalishi bilan bir xil bo’lmaydi. Tezlanish avektorini egri chiziqli harakatda ikki o’zaro perpendikulyar tashkil etuvchilarga ajratish mumkin: tangensialtashkil etuvchi a_tva normaltashkil etuvchi a_n. Tangensial tashkil etuvchi egri chiziqqa urinma bo’ylab yo’nalgan bo’ladi va quyidagiga teng bo’ladi:

a_t = , (1.4)

bu yerda, V— chiziqli tezlik, t— vaqt.

Tezlanishning normal tashkil etuvchisi a_negrilik markaziga yo’nalgan bo’ladi va matematik ravishda shunday ifodalanadi:

a_n = , (1.5)

bunda, R — egrilik radiusi.
Agar moddiy nuqta aylana bo’ylab tekis harakat qilayotgan bo’lsa, burchak tezlik bilan xarakterlanadi. Burchak tezlik matematik ravishda shunday ifodalanadi:

, (1.6)

bunda, - radius-vektorning burilish burchagi t - vaqt. Chiziqli tezlik V va burchak tezlik shunday bog’langan:

. (1.7)

Moddiy nuqtaning bir marta aylanishi uchun ketgan vaqtga aylanish davrideyiladi va Tbilan belgilanadi. Vaqt birligidagi aylanishlar soni aylanish chastotasideb ataladi va n bilan belgilanadi. Aylanish davri T va aylanish chastotasi nquyidagicha bog’langan: