Tasdiqlayman” O`quv ishlari bo’yicha Direktor o`rinbosari

3. O'zak va qo’shimchadagi tovushning tushishi yoki ortishi:
- ikkinchi bo'g'in yopiq bo'g'in bo'lgan ayrim otlarga egalik qoshiMchalari (-im, -ing, -1, -imiz, -ingiz,-ilari) va shunday tarkibli fe’llarga -il nisvat qo’shimchasi qo'shilganda o'zakdagi ikkinchi unli tushub qoladi. Masalan, og'iz+ im- og'am, burun+I=burni, singil+im=singlim, shahar+ing= shahring, o'g’il+imiz= o'g'limiz, ayir+il= ayril, qayir+il= qayril kabi.

-ikkinchi bo'g'ini ochiq unli bilan tugagan sonlarga -ov, -ala qo'shiMchlari qo'shilganda ham o'zakdagi - I unlisi yozilmaydi: ikki+ov=ikkov, olti+ov=oltov; yo’ti+ala, yo’tala kabi.

men, sen olmoshlariga -ni, -ning, -niki qo’shimchalari qo’shilganda qo’shimchadagi n aytilmaydi va yozilmaydi. O'zagi n bilan tugagan boshqa so'zlar bundan mustasno. Masalan. Men+ni=meni; sen+ning=sening; men+niki=meniki, matnniki, o'rinni kabi.

Bog’, tog', yog', cho'g', sog', tug’, varg, teg, eg, tug kabi g' yoki g bilan tugagan so'zlarga;

Qishloq, toshloq, o'rtoq, yotoq, o'roq, chiq, qoq, o’ak, terak, elak, o'rdak, chelak, to'k kabi q yoki k bilan tugagan so'zlarga g harfi bilan boshlangan qoshiMchlar qo'shilganda undoshlar ozgarmaydi valki, g undoshi ularga moslashadi: boq+ga=qa, toq+ga=qa, yoqqa, sog’+ga=soqqan, tuqqan, oqqan, tekkan, ekkan, tukkuncha, qishloqacha, o'rtoqqa, yotoqqa, o'roqqa, chiqqan, qoqqan, o’akka, elakka, o'rdakka, chelakka, to'kkin, cho'kkach, sariqqina, kichikkina kabi.

Ammo g bilan tugagan va'zi sozlar, kishikar nimlari, joy nomlari g bilan yoziladi: pedagog+ga= pedagogga, miting+ga=mitingga, Lyuksemburgga, Orenburgga kabi.

U, bu, shu olmoshlariga -da, -dan, -day, -ga, -cha qo’shimchalari qo'shilganda, aytilishiga muvofiq, bitta n orttirilib yoziladi. Masalan, u+ga=unga, shu+ga=shunga, bunga, shunday, shuncha, shundan, undan, uncha kabi.

Isimoq, achimoq, qotmoq kabi fellardan sifat yasalganda, va'zan o'zakdagi s, ch, t kabi undoshlar bittaga orltiriladi. Masalan: isi+q= issiq, achi+q=achchiq, qattiq kabi.