«tasdiqlayman» Urganch tumani tarmoqli texnikumi direktori Z. Saidniyozova

a

b

93-rasm

3. 
   Elektr o'lchov asboblarining tuzilishi va ishlash prinsipi. Elektr o'lchov asboblarining turli xillari mavjud. Quyida magnitoelektrik sistemali asbobning tuzilishi tavsiflangan.
   

Magnitoelektrik sistemadagi asbobning o'lchov mexanizmi qo'zg'almas doimiy magnit 1 dan, magnitning qutb uchliklari 2 dan o'zak 3 dan va harakatlanuvchi qism 4 dan iborat (94- a rasm). Doimiy magnit qutblariga maxsus shakl berilgan, bundan maqsad magnit maydon atrofga sochilib ketishini oldini olishdir. Qutb uchliklari va o'zak orasidagi tirqishda kuchli magnit maydon mavjud.
O'lchov mexanizmining harakatlanuvchi qismi nomagnit (odatda aluminiy) karkasga o'ralgan juda yengil ramkadan va ramka karkasi bilan qo'zg'almas holda ulangan ikkita yarim o'qlar 5 dan iborat. Ramka chulg'amining uchlari ikkita spiral prujina 6 bilan tutashtirilgan bo'lib, ular orqali ramkaga o'lchanayotgan tok keltiriladi. Ramkaga strelka 7 va posongilar 8 mahkamlangan (94 b rasm).

Ramka qutb uchliklari va o'zak orasidagi tirqishga o'rnatiladi. Uning yarim o'qlari shisha yoki agatdan qilingan podshipniklar 9 ga o'rnatilgan.

Asbob zanjirga ulanganda elektr toki spirallar orqali ramkaga o'tadi. Ramka orqali tok o'tganda uning atrofida magnit maydon paydo bo'ladi, ya'ni ramka magnitga aylanadi. Bu magnit doimiy magnit bilan o'zaro ta'sirlashadi va bunda ramka o'zining janubiy qutbi bilan magnitning shimoliy qutbiga, o'zining shimoliy qutbi bilan magnitning janubiy qutbiga burilishga intiladi. Biroq bunga spiral prujinalar qarshilik ko'rsatadi. Shuning uchun ramkaning burilish burchagi (binobarin, u bilan bog'langan strelkaning burilish burchagi ham) tok kuchiga proporsionaldir.
Ampermetrlarning ham, voltmetrlarning ham o'lchov mexanizmlari prinsip jihatidan bir xildir.



Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik xaritasi