Tasdiqlayman” tmti akademik litseyi ijrochi direktori B. Xollozov 2022 yil “Kelishildi”

Reja
1. Ichki energiya. Ideal gazning ichki energiyasi va uni o’zgartirish usullari
2. Issiqlik miqdori. Issiqlik sig’imi. Issiqlik balansi tenglamasi.
3. Gaz hajmi o’zgarganda bajariladigan ish

















MAVZUGA OID TESTLAR
1. Normal sharoitda gaz 1 m³ hajmni egallaydi. Shu gaz temperatura o’zgarmagan holda 5 MPa bosimda qanday hajmni egallaydi (litr)? p_atm=100 kPa.
A) 20 B) 55 C) 66,4 D) 22,4
2. Ichida havosi bo’lgan ochiq probirka t₁ haroratgacha atmosfera bosimida isitildi. Keyin probirkaning og’zi yopildi va u 10^oC gacha sovutildi. Bunda idishdagi bosim avvalgi bosimning 0,7 qismini tashkil qildi. Dastlab probirka qanday t₁ haroratgacha (^oC) isitilgan?
A) 14 B) 404 C) 283 D) 131
3. Gaz normal sharoitda 2 m³ hajmni egallaydi. Shu gaz 2 marta kattaroq temperatura va 10 MPa bosimda qanday hajmni (litr) egallaydi? p_o= 100 kPa.
A) 40 B) 52 C) 60 D) 75
4. 8 g ozonda (O₃) nechta kislorod atomi bor?
A) B) C) D)
5. Massasi 440 g bo’lgan suyuq karbonat angidridda (CO₂) jami nechta atom bor? (karbonat angidrid molyar massasi 44 g/mol).
A) B) C) D)
6. O’lchamlari 5x4x3 m bo’lgan xonaning harorati 27^oC. Xonadagi havo bosimi 138 kPa bo’lsa, xonadagi havo molekulalari sonini toping.
A) B) C) D)
7. Ideal gazning holati qonuniyat bo’yicha o’zgarmoqda. Agar gazning hajmi 16 marta kamaysa, uning harorati qanday o’zgaradi?
A) 4 marta kamayadi B) 4 marta ortadi
C) 8 marta kamayadi D) o’zgarmaydi
8. Ideal gazning holati qonuniyat bo’yicha o’zgarmoqda. Agar gazning harorati 2 marta kamaysa, uning hajmi qanday o’zgaradi?
A) 4 marta ortadi B) 2 marta ortadi
C) 4 marta kamayadi D) o’zgarmaydi
9. Ideal gazning holati tenglamaga muvofiq o’zgaradi. Agar gaz bosimi 2 marta ortgan bo’lsa, uning harorati qanday o’zgaradi?
A) 4 marta kamayadi B) 8 marta ortadi
C) 2 marta ortadi D) o’zgarmaydi
10. Ko’ndalang kesim radiusi R, balandigi h bo’lgan silindr x qalinlikda tilla qatlami bilan qoplandi. Qoplamada nechta oltin atomi bor? (ρ – oltin zichligi, M – oltinning molyar massasi).
A) B)
C) D)
11. Normal sharoitda turgan gazning hajmi izotermik ravishda 10 litrdan 2 litrgacha kamaydi. Uning keyingi bosimini toping (mm.sim.ust).
A) 2440 B) 760 C) 152 D) 3800
12. Hajmi 540 ml bo’lgan stakanga to’ldarib suv qo’yildi. Suvda nechta vodorod atomi bor?
A) B) C) D)
13. Metalldan yasalgan gaz ballondagi gazning yarmi chiqarib yuborilishi natijasida uning absolyut harorati 4 marta kamaydi. Gazning bosimi qanday o’zgaradi?
A) 4 marta kamayadi B) 4 marta ortadi
C) 8 marta kamayadi D) 8 marta ortadi
14. Izotermik jarayonda hajmning 3 marta ortishi bosimning 200 kPa ga kamayishiga sabab bo’ldi. Gazning boshlang’ich bosimini (kPa) toping.
A) 500 B) 450 C) 400 D) 300
15. Izotermik jarayonda gaz bosimi 2 marta oshdi. Idishdagi gaz molekulalari konsentratsiyasi qanday o’zgargan?
A) 2 marta ortgan B) o’zgarmaydi
C) 2 marta kamaygan D) 4 marta ortgan
16. Xonadagi havoning harorati 6^oC ga ortganda, havo molekulalarining konsentratsiyasi 2% ga kamaydi. Xonadagi dastlabki harorat necha ^oC bo’lgan?
A) 17 B) 27 C) 21 D) 24
17. Quyidagilardan qaysi biri universal gaz doimiysining birligi?
A) B) C) D)
18. Izobarik jarayonda gazning harorati 4 marta ortsa, uning bosimi necha marta o’zgaradi?
A) 4 marta ortadi B) 2 marta ortadi
C) 4 marta kamayadi D) o’zgarmaydi
19. Normal sharoitda 28 g azot qanday hajmni egallaydi (dm³)? Azot atomi massasi 14 m.a.b. Atmosfera bosimi 760 mm.sim.ust.
A) 22,4 B) 22400 C) 44,8 D) 14,02
20. Ballonda protonlardan iborat gaz bor. Agar protonlarning o’rtacha kvadratik tezligi 2000 m/s bo’lsa, ballondagi haroratni (^oC) toping.
A) 230 B) -113 C) -230 D) 160
21. Kompressor har sekundda atmoseradan 3 litr havo so’rib, uni sig’imi 45 litr bo’lgan ballonga qamaydi. Qancha vaqtdan (s) keyin ballondagi bosim atmosfera bosimidan 9 marta katta bo’ladi? (ballondagi boshlang’ich bosim atmosfera bosimiga teng, harorat o’zgarmas).
A) 60 B) 90 C) 120 D) 80
22. Molyar massasi 39 g/mol bo’lgan kaliy (K) ning bitta atomi qanday massaga (g) ega? .
A) B)
C) D)
23. Metall ballonda 5 atm bosim ostida 200^oC haroratli 16 kg siqilgan kislorod bor. Kislorodning 40%i chiqib ketgach, ballondagi monometr 2 atm bosimni ko’rsatdi. Kislorodning keyingi haroratini (^oC) toping.
A) 42 B) 133 C) 83 D) 124
24. Tajriba natijasida ideal gazning bosimi uning absolyut temperaturasiga chiziqli bog’langanligi aniqlandi. Bu qanday izojarayon?
A) izotermik B) izobarik
C) izoxorik D) bunday jarayon yo’q
25. Massasi bo’lgan suv zarrasida nechta kislorod atomi bor? .
A) B) C) D)
26. 0,2 mPa bosim ostida turgan bir atomli gaz molekulalarining energiyasi 0,038 eV. Bu gazning 1 m³ hajmiga nechta molekula to’g’ri keladi?
A) B) C) D)
27. Gazning hajmi izobarik ravishda 4 marta ortsa, uning harorati qanday o’zgaradi?
A) 4 marta kamayadi B) 4 marta ortadi
C) 2 marta kamayadi D) 2 marta ortadi
28. 500⁰C necha Kelvinga teng?
A) 773 B) 227 C) 500 D) -173
29. Ideal gazning hajmi tenglamaga muvofiq 4 marta kamaygan bo’lsa, uning bosimi qanday o’zgaradi?
A) 1,41 marta kamayadi B) 4 marta ortadi
C) 2 marta kamayadi D) 2 marta ortadi
30. Hajmi 100 litr bo’lgan ballonda 27⁰C haroratli vodorod bor. Agar gazning bosimi 1,87 MPa bo’lsa, uning zichligini (kg/m³) toping.
A) 1,2 B) 2,4 C) 1,9 D) 1,5
3 1. Yon tomondagi rasmda keltirilgan V-T grafikdati gaz jarayonini P-V grafikda tasvirlang.


32. Ideal gazning harorati 27⁰C dan 327⁰C gacha orttirildi. Agar bu jarayonda gazning zichligi 4 marta kamaygan bo’lsa, uning bosimi qanday o’zgargan?
A) 3 marta kamaygan B) 2 marta ortgan
C) 2 marta kamaygan D) 5,4 marta ortgan
3 3. Qaysi oraliqda gazning zichligi ortgan?
A) 4-1 B) 1-2
C) 2-3 D) 3-4
34. Ballonda 360 g suv bug’i (H₂O) va 560 g is gazi (CO) aralashmasi bor. Umumiy modda miqdorini (mol) toping.
A) 20 B) 27 C) 56 D) 40
35. Ideal gazning harorati 227^oC ga yetishi uchun uning hajmi izobarik ravishda 2 litrdan 4 litrgacha ortdi. Gazning boshlang’ich haroratini toping (^oC).
A) -23 B) 113,5 C) 100 D) -173
36. Gaz ballonda 28 g azot bor. Ballonda nechta neytron borligini aniqlang.
A) B) C) D)


Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, Ideal gaz holat tenglamasi. Ideal gazlarda izojarayonlar .Boyl –Mariott qonuni. Gey –Lyussak qonuni. Sharl qonuni mavzusi orqali fanni mexanika bo’limini mustaqil ravishda ham o’rganish mumkin. molekulyar fizikasi bo’lining dolzarbligi to’liq yoritilib berilgan. Ideal gaz holat tenglamasi mohiyati jismlarning o`zaro tasiri texnikadagi o’rni avzalligi grafiklari to’liq yoritilib berilgan.
Ideal gaz holat tenglamasi formulalari to’liq yoritilgan. Misollar keltirilgan va mavzuga doir chizmalar va testlar berilgan xulosa qilib shini aytishmumkinki o’quvchi bo uslubiy qo’llanma asosida mexanika va molekulyar fizika bo`limi yaxshi tushunib oladi.