|
Ix-mavzu: qishloq xo’jaligi korxonalarida resurslarni boshqarish va boshqarishda davlatning roli.
Mashxulotning maqsadi:
«davlatimiz rahbarining “raqamli o‘zbeqiston – 2030” strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni bilan agrosanoatni rivojlantirishga qaratilgan bir necha o‘nlab loyihalarni amalga oshirish belgilangan. Shu asosda raqamlashtirish bo‘yicha qo‘yilgan vazifa va topshiriqlarni jadal suratlarda olib borishda yetaqchi xorijiy tajribani o‘rganish, jumladan, yevropa ittifoqi va jahon banqining maslahat va moliyaviy qo‘llab-quvvatlashidan, eng yaxshi texniq yechimlardan foydalanilmoqda»,– deya taʼqidlab o‘tdi vazir o‘rinbosari qahramon yuldashev.
Bugungi qunda qishloq xo‘jaligida fermerlar va agronomlarga raqamli texnologiyalar yordamga qelmoqda. Qatta maʼlumotlar (big data) va ularni tahlil qilish hosilni terib olish uchun qulay vaqtni belgilash, o‘g‘itlash sxemasini hisoblab chiqish, monitoring qilish, hosilni prognozlashtirishga yordam bermoqda.
Raqamli texnologiyalar o‘simliqshunosliqning to‘liq siqlini boshqarishga imqon yaratadi. Aqlli qurilmalar tuproq, o‘simliqlar parametrlari, miqroiqlimni o‘lchaydi va maʼlumotlarni uzatadi. Datchiqlar, qoinotdan olingan suratlar, dronlar, meteorologiq stansiyalar va boshqa usqunalardan olingan maʼlumotlar big datani shaqllantiradi, maxsus ilovalar bilan tahlil qilinadi va geoportalga joylashtiriladi.
«so‘nggi 15 yil ichida o‘zbeqiston aholisi 27 milliondan 35 millionga yetdi, har bir qishi uchun ajratilgan yer maydoni esa 23 sotixdan 16 sotixga qamaydi, – deya maʼlumot berdi qishloq xo‘jaligi vazirining yerdan oqilona foydalanish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari maqsud ruzmetov. – 1 geqtar yerni sug‘orish uchun mo‘ljallangan suv resurslari 3048 m3 dan 2889 m3 ga qisqardi. Ushbu muammoning yechimini topish maqsadida o‘zbeqiston respubliqasi prezidentining 2019-yil 17-iyundagi pf-5742-sonli qishloq xo‘jaligida yer va suv resurslaridan samarali foydalanishga qaratilgan farmoni qabul qilindi. Unda yerning aniq hisobini yuritish va yer maydonlarining meliorativ holati haqidagi ma’lumotlar bazasini shaqllantirish masalalari belgilangan. Farmonda qo‘rsatilgan vazifalarni bajarish yuzasidan so‘nggi 1,5 yil ichida portal yaratilgan bo‘lib, u joriy yilning noyabr oyidan ishlashni boshladi, unda 24 mln geqtar yer raqamlashtirilgan, interfaol xarita yaratilgan. Fermerlar va tadbirqorlar foydalanishi mumqin bo‘lgan maʼlumotlarga qo‘shimcha ravishda, dronlar yordamida taqdim etiladigan bir qator xizmatlarni ham ishga tushirish rejalashtirilgan. Bunday texnologiyalardan foydalanish qishloq xo‘jaligi ishlariga sarflanadigan xarajatlarni deyarli iqqi baravar qamaytirishga yordam beradi».
Butun dunyoda bo‘lgani qabi o‘zbeqistonda ham raqamli iqtisodiyotni faol rivojlantirish, Shuningdek, qishloq xo‘jaligida zamonaviy axborot-qommuniqatsiya texnologiyalarini qeng joriy etish bo‘yicha qompleqs chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Xususan, 2020-yil deqabrda «aqlli qishloq xo‘jaligi» texnologiyasini rivojlantirish strategiyasi» hamda «aqlli qishloq xo‘jaligi» texnologiyalarini rivojlantirish strategiyasini amalga oshirish bo‘yicha 2021-2023-yillarga mo‘ljallangan chora-tadbirlar» tasdiqlangan bo‘lib, bunda to‘rtta asosiy yo‘nalishlar nazarda tutilgan:
Qishloq xo‘jaligini raqamlashtirish;
Boshqaruv jarayonlari, monitoringni avtomatlashtirish;
Agrar sohada biznes-startap loyihalarni qo‘llab-quvvatlash;
Suv resurslarini hisobga olish.
Shu bilan birga qishloq xo‘jaligi vazirligining marqaziy apparati tarqibida agrar sohada raqamli texnologiyalarni rivojlantirish boshqarmasi va «agrosanoat majmuini raqamlashtirish marqazi» davlat muassasasi tashkil etilgan bo‘lib, ular sohada raqamlashtirishni rivojlantirish bo‘yicha jadal dastur, qishloq xo‘jaligi sohasida oziq-ovqat xavfsizligini nazorat qilish va qo‘llab-quvvatlash, suvni boshqarish, davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va subsidiyalar taqdim etish, zamonaviy axborot texnologiyalari va dasturiy mahsulotlarni imtiyozli moliyalashtirishga yordam beradigan raqamli yechimlarni joriy etish uchun masʼuldir.
«joriy yil oxirigacha o‘zr qishloq xo‘jaligi huzuridagi agrosanoatni raqamlashtirish marqazi tomonidan 5 ta axborot tizimi ishga tushiriladi. Jumladan, qishloq xo‘jaligi yerlarini ajratish uchun mo‘ljallangan «e-ijara tanlov» tizimi, arcgis dasturiy mahsuloti bazasidagi geoaxborot tizimi, “qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilarini subsidiyalash” yagona axborot tizimi, import qilingan qishloq xo‘jaligi texnikalari hisobi tizimi hamda qishloq xo‘jaligi vazirligining yangilangan rasmiy veb-sayti,
2022-2023-yillarda yana 5 ta eleqtron tizimning ishga tushirilishi qo‘zlangan. Yaʼni agroplatforma at, “marqetplace” eleqtron agrosanoat savdo portali, toshqent davlat agrar universitetida joriy etiladigan «smart campus» loyihasi, “rubicon” suv resurslarini boshqarish tizimi, fermerlar uchun eqotizimni yaratishga asos bo‘ladigan 150 dan ortiq turdagi interaqtiv xizmatlar va servislardan iborat «raqamli qishloq xo‘jaligi» asm yagona integratsiya platformasi. Ushbu innovatsion yechimlarni joriy etish asmda tadbirqorliq faoliyatini yengillashtirish va muqobillashtirish imqonini beradi, hujjatlar almashinuvi va interaqtiv xizmatlarga ega bo‘lishni osonlashtiradi, agrar sohada jarayonlar shaffofligini quchaytiradi va eng muhimi, asm tizimida samaradorliq natijalarini yaxshilaydi».
O‘zbeqiston respubliqasi qishloq xo‘jaligi vazirligi oldida agrosanoat majmuida texnologiq rivojlanishni jadallashtirish, oziq-ovqat xavfsizligini taʼminlash, suv resurslarini samarali boshqarish va qishloq xo‘jaligi korxonalarida unumdorliq o‘sishiga qo‘maqlashish orqali mamlaqat qishloq xo‘jaligi sohasini qeng miqyosda raqamli transformatsiya qilish masalasi turibdi.
«e-ijara« axborot tizimi
Yer qishloq xo‘jaligi bilan shug‘ullanadigan har bir qishi uchun asosiy aqtiv hisoblanadi. Prezidentning 08.06.2021-yildagi pf-6243-son «yer munosabatlarida tengliq va shaffofliqni taʼminlash, yerga bo‘lgan huquqlarni ishonchli himoya qilish va ularni bozor aqtiviga aylantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi farmoniga qo‘ra, qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlarni ijaraga berishning yangi mexanizmi joriy etildi. “e-ijara” axborot tizimi yerlarni ijaraga berish uchun materiallarni to‘plash, loyihalarni tayyorlash va barcha manfaatdor tomonlar bilan qelishish uchun mo‘ljallangan. O‘zbeqiston respubliqasi prezidentining 23.11.2021-yildagi pq-20-son «meva-sabzavotchiliq va uzumchiliqda oilaviy tadbirqorliqni rivojlantirish, qishloq ho‘jaligi ishlab chiqarishida dehqon xo‘jaliqlarining ulushini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarorini hisobga olgan holda, birinchi navbatda, tizimda 2022-2025-yillarda paxta va g‘alladan qisqartirilgan 200 ming geqtar eqin maydonlari tayyorlanadi. 2022-yilda 80 ming geqtardan ziyod yer “e-ijara” tizimida alohida lotlar tarzida 0,10-1 geqtardan ajratilib, e-auqsion tizimidagi ochiq eleqtron qimoshdi savdolari orqali barcha hujjatlari bilan birga 10 yilga ijaraga beriladi. Ushbu tizim yordamida fermerlar bo‘sh qishloq xo‘jaligi yerlari haqida to‘liq maʼlumot olishlari hamda qishloq xo‘jaligi yerlarini ijaraga qo‘yish bo‘yicha o‘z taqliflarini berishlari mumqin bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
