Tasdiqlayman” О’quv ishlari prorektori

Ёриқли-ғовакли қоллекторларни очган қудуқлардаги босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлаш
Ёриқли-ғовакли қатламни очган газ қудуғи босимининг тикланиш
эгри чизиғи, бундай қоллекторларга хос бўлган «икки қатламли
кўриниш»га (У.19-расм) эга бўлиб, учта участкадан иборат: бошланғич
тўғри чизиқли участка, ўтиш участкаси ва сўнгги тўғри чизиқли участка.
Бунда иккита дастлабки участка қўйидаги тенглама билан ифодаланади:
(У.40)
сўнгги тўғри чизиқли участка қўйидаги тенглама билан ифодаланади:
(У.41)
бунда

60
		Му"

■К/

20

10 1п<

V. 19- раем. Дф_т нинг 1п/ га боғлиқлиги.
Бунда: К = к (/>_мг) р^пц1_г{р^) а - қатламнинг пьезоўтказувчанлиги, см²/с; т — қатламнинг ғоваклилиги, бирлик улушида; е - блоклар ва ёриқлар тизимида газ оқими шиддатини тавсифловчи коэф­фициент, 1/с; а — ёриқли-ғовакли муҳитни тавсифловчи ўлчамсиз коэффициент; 0_Г — қудуқнинг тухташдан олдинги барқарорлашган дебити, минг. м³/сут; />Д0)
— қудуқнинг тухташдан олдинги туб босими, кгс/см²; р_т(1) - қудуқ тўхтатилганидан кейин лаҳзадаги қудуқ туби босими, кгс/см²; С — параметрлар мажмуининг ўзгариш коэффициенти.
Ёриқлар тизимига «т» индекси, ғовакли блокларга эса «г» индекси мансуб.
Тўхтатилган қудуқдаги босимнинг тикланиш маълумотлари бўйича, (У.42) формула билан Дф_г(1) ва 1п/ ҳисобланади. Дф_т(1) ни ҳисоблаш учун зарур бўлган С коэффициентнинг қийматини, газни чиқариб олишнинг барқарорлашган методидан фойдаланиб тадқиқ, қилиш асосида аниқлаш мумкин. Сўнг Дф_т(1) — 1п/ координаталарда босимнинг тикланиш эгри чизиғини тузиб, ордината ўқидан кесилган кесма бўйича бурчак коэффициента В ни ва тўғри чизиқли участка А ёрдамида қатламнинг ўтказувчанлигини ва ёриқлар тизимидаги параметрлар мажмуи К_т / К\ ни аниқлаш мумкин:
/'кат )Р-хт
V. 19-расмда ихтиёрий танланган М нуқтанинг координаталари бўйича тузилган босимнинг тикланиш эгри чизиғининг ўтиш участкасида блоклар ва ёриқлар тизими орасида газ оқимининг шиддатини тавсифловчи е коэффициентини ба ҳолаш мумкин:
^-У(0м .
г = е ^в --, (У.46)
бунда Г_м — босимнинг тикланиш эгри чизиғидаги М нуктага мос келувчи вақт, с.
Бурчак коэффициенти В_х ва ордината ўқида кесиладиган А_} кесма бўйича ғовакли блокларнинг ўтказувчанлиги ва параметрлари
мажмуи Х_г/В% аниқланади:
М^ат) ^_М^ат) ^И(_В__


Ь — стационар тадқиқотлар натижалари бўйича аниқланадиган икки ҳадли формула коэффициента; 0_ко — формулага мувофиқ, 0(1) график бўйича аниқланади:
Со

дл

(У.53)

¹ ы\
Око/0 =
Бунда 0. — вақтнинг охирги / - интервалига мувофиқ, келувчи дебит, см³/с; 0₀ — 0(1) нинг / = 0 га боғлиқлигини экстраполяция қилиш орқали аниқланган дебит, см³/с.
Босимнинг тикланиш эгри чизиғи бўйича қандай параметрлар аниқланган бўлса, график йул билан топилган коэффициентлар а ва ~р бўйича ҳам шундай параметрлар аниқланади.
Агар Ь коэффициент қиймати катта бўлмаса, дебитнинг вақт давомида ўзгариши кам бўлса, босимнинг барқарорлашуви эгри чизиғини соддалаштирилган формула бўйича қайта ишлаш мумкин: