Tasdiqlayman” О’quv ishlari prorektori

Майдон бўйлаб тарқалган ҳар хил таркибли қатламда босимнинг тикланиш эгри чизиғини кийта ишлаш

t,c	Igt	Pm кгс/м^2		t,c	Igt	Pm кгс/см^2
0	-	120,0	14400	7200	3,857	154,5	23870
60	1,778	124,9	15600	259200	5,414	178,9	31990
120	2,079	130,2	16950	432000	5,636	183,5	33670
180	2,255	133,3	17770	604800	5,781	185,7	34490
300	2,477	136,5	18630	864000	5,937	188,7	35600
600	2,778	140,8	19830	1 137 600	6,055	191,8	36790
900	2,954	143,7	20650	1 483 200	6,171	194,8	37830
1200	3,079	145,0	21030	1 828 800	6,264	195,6	38260
1500	3,176	146,2	21380	2 606 400	6,416	197,9	39160
2100	3,322	148,0	21900	3 556 800	6,551	200,8	40370
3000	3,477	149,9	22460	4 766 400	6,678	203,9	41580
3600	3,556	150,8	22750	6 639 600	6,806	206,4	42600
4800	3,681	152,4	23220	7 516 800	6,876	207,2	42930
6000	3,778	153,4	23530

Тўғри чизиқли участканинг кесишадиган нуқтаси t₁ = 63100 с (Igt₁ ⁼4,8) га моc келади. Пьезоўтказувчанлик коэффициенти
(V.30) формула бўйича экрангача бўлган масофани аниқлаймиз:

Кўриниб турибдики, нисбати экран қудуқдан бевосита яқин жойда жойлашганлигини билдиради.
Кесим бўйича қатлампинг ҳар хиллиги. Қудуқ турли фильтрацион хусусиятларга эга бўлган иккита ёки бир нечта қатламларни очганда, уларни биргаликда тадқиқ
қилишда босимнинг тикланиш эгри чизиғи тадқиқ этилаётган ҳамма қатламларнинг умумий тавсифини ва айрим келтирилган параметрларни ифодалайди.
Агар қатламлар бир хил босимга Р_қат=Р_қат2 =Р_қат эга бўлса, у ҳолда қудуқ тўхтатилгунча олинган дебитда босимнинг тикланиш эгри чизири бўйича аниқланадиган келтирилган ўтказувчанлик айрим қатламларнинг ўтказувчанликлари йиғиндисига тенг бўлади
(V.32)
Ҳар бир қатламнинг ўз параметрларини аниқлаш учун қудуқ тўхтатилиши олдидан дебитнинг тақсимланишини билиш керак. Бунда ўтказувчанлик коэффициентини олдин баён қилинган методлар билан ҳисобланган ва коэффициентлар каби аниқлаш мумкин:
(V.33)
ёки Т_қатi =Т_қат; Z_қатi =Z_қат ни қабул қилиб,
(V.34)
бунда Q₀ — қудуқ оғзида ўлчанган жами дебит, минг м³/сут; Q_0i — чуқурлик дебитометри билан ўлчанган i қатлам дебити, минг м³/сут; — Q₀ да (V. 4) формула бўйича аниқланган ўтказувчанлик.
Қатламнинг бошқа параметрларини ҳам (V.5)—(V.9) форму­лалар ёрдамида шунга ўхшатиб аниқлаш мумкин, улардаги Q₀ ўрнига қудуқ тубида ўлчанган i қатлам дебити Q_0i қуйилади.
Қатлам босимлари бир хил бўлганда қатламлар ёки экранлар чегараларининг таъсири қатламларнинг фильтрацион параметрларига боғлиқ ҳолда вақтнинг турли даврларида ўзини намоён этади. Бунда босимнинг тикланиш эгри чизиғида қўшимча тўғри чизиқли участка қайд қилиниб, унинг бошланадиган жойи энг яхши қатламнинг пьезоўтказувчанлиги билан белгиланади. Бу участка бўйича пьезоўтказувчанлик маълум бўлганда чегарагача ёки экрангача бўлган масофани энг яхши қатлам бўйича (V.30), (V.31) формулалар орқали аниқлаш мумкин.
Турли фильтрацион хусусиятларга эга бўлган қатламлар турли қатлам босимларига ҳам эга бўлган ҳолларда, қудуқ, тўхтатилганидан кейин газнинг бир қатламдан иккинчи қатламга оқиб ўтиши рўй беради, унинг йўналиши ва миқдори қатламларнинг фильтрацион параметрлари ва уларнинг қатламдаги босими нисбатига боғлиқ. Шу сабабли айрим қатламларнинг параметрларини босимнинг тикланиш эгри чизирғи бўйича аниқлаш учун қудуқ тўхтатилиши олдидан ҳам босимнинг тикланиш жараёнида газ дебитининг тақсимланишини билиш керак. Қатлам биргаликда тадқиқ қилинганда босимнинг тикланиш эгри чизиғи билан аниқланадиган келтирилган ўтказув­чанлик қиймати айрим қатламларнинг аниқланган ўтказувчанлик қиймати йиғиндисидан бирмунча камроқ бўлади.
Газконденсат қудуқларидаги босимнинг тикланиш эгри чизиғи қайта ишлаш
Газконденсат қудуқларидаги босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлаш учун фойдаланиладиган ҳисоблаш формулалари қуйидаги кўринишга эга
(V.35)
(V.36)
бунда Q₀ – қудуқ тўхташи олдидан барқарорлашган дебит (t=0), см³ /с;

Газконденсат аралашмаси учун



бунда р_қат, р_Т.О — тегишлича қатлам ва қудуқ туби босими (t = 0), кгс/см²; Т_қат — қатлам температураси, К; Т_ба= 293 К; k — ўтказув­чанлик, Д; т — ғоваклилик, бирлик улушида; R_k, R_қ.кр — тегишлича қудуқнинг таъминланиш чегараси ва келтирилган радиуси, м; А, В — газни чиқариб олишнинг барқарорлашган методи бўйича аниқла­надиган коэффициентлар; F_r( ) — газ учун фазали ўтказувчанлик бўлиб, уюм чегарасида туйинганликка боғлик; — қатлам босимидаги газнинг қовушқоқлиги, сП; z(р_қат) — газнинг ўта сиқилувчанлик коэффициенти; қудуқ туби босими ва вақтининг айрим функциялари.
Босимнинг тикланиш эгри чизиғи газ оқимини ҳисобга олмаганда (.35), (.36) формулалар бўйича қайта ишланади, бунда





d t


бунда t_к,t_n- мос равишда вақтнинг қайд қилинган (масалан, сўнгги) ва исталган дискрет қиймати с.
Босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлаш тартиби қуйидагича.
Тадқиқот мобайнида олинган маълумотлар бўйича Н_m(t), шунингдек ва F₀(t_п) ҳисобланади.
F₀(t_п) ва (t_n) оралиғидаги боғлиқлик графиги тўзилади.
Ҳосил бўлган тўғри чизиқ қия бўлиб, унинг бурчак тангенси га тенг ва ордината ўқида га тент кесма кесади.
Топилган коэффициент бўйича ва аниқланади.
Ҳосил қилинган қиймат дан фойдаланиб, формула бўйича ҳисобланади ва координаталарда босимнинг тикла­ниш эгри чизиғи тўзилади.
Ҳосил қилинган тўғри чизиқ орқали ордината ўқидаги кесма бўйича ва бурчак коэффициента сифатида аниқланади.
Натижада ва топилиб, улар ёрдамида куйидаги параметрлар аниқланади.
Қатламнинг ўтказувчанлиги

Қатламнинг пьезоўтказувчанлиги ва параметрлар аниқланади.

.16 - расм. Майдон бўйлаб ҳар хил бўлган қатламларда босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлаш.

Мисол. Барқарорлашган дебит см³/с билан ишлаётган газ конденсат қудуқғида босимнинг тикланиш эгри чизиғи ўлчанган. Қудуқ ҳажми см³ га газни чиқариб олишнинг барқарорлашган методи билан бажарилаган тадқиқот натижаларини қайта ишлаш бўйича 2В/А=0 олинди.
Босимнинг тикланиш маълумотлари ва қайта ишлаш натижалари V.15- жадвалда берилган. нинг V.17 – расмда келтирилган. га боғлиқлиги тўғри чизиқ кўринишига эга бўлиб, ордината ўқида кесма кесади. 1/(кгс/см²)*S ва бурчак коэффициентига эга
Бундан Топилган бўйича нинг қиймати ҳисобланди ва нинг F(t)га боғлиқлик графиги тузилади
(V.18-расм).
Бурчак коэффициенти қиймати ва ордината ўқини тўғри чизиқ кесишидан ҳосил бўлган кесма ёрдамида қуйидагиларни топамиз:

кгс/см^2

Жадвал бор 224 бетдаги