Tasdiqlayman” О’quv ishlari prorektori

2.Қудуқ маълумотларини ишлатиш асосида индикатор чизиғини қайта ишлов усуллари
Босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлаш методлари
Босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлашда қабул қилинган чегаравий шароитлари, шунингдек, қудуқнинг тўхтагунча ишлаган режими билан белгиланадиган бир нечта методлари мавжуд.
Босимнинг тикланиш жараёнини ифодалайдиган тенгламанин ечишда икки кўринишдаги чегаравий шароитлардан: чексиз қатлам ва доимий босимли чекланган қатламлардан фойдаланилади.
Чексиз қатлам учун ифодаланган формуладан қудуқни тадқиқ этиш жараёнида дренажланиш области чегараси қудуқ фаолиятига таъсир этмаганда фойдаланилади.
Чексиз қатлам учун босимнинг тикланиш эгри чизиғини қайта ишлаш қудуқ тўхтагунча ишлаган шароитга боғлиқ ҳолда қуйидаги методда амалга оширилади.
Агар босимнинг тикланиш эгри чизиғи ўлчангунга қадар қудуқни ишлаш вақти Т босимнинг тикланиш вақти t дан (Т 20 t) бўлса қуйидаги формула бўйича қайта ишланади:

бунда P_m – мос равишда бошланғич (тўхташ олдидан) ва жорий қудуқ туби босими, кгс/см²; t –босим тикланишининг жорий вақти, с; Q₀ -қудуқнинг тўхташ олдидаги дебити, см³ /с; - пьезоўтказувчанлик коэффициенти, см²/с; m – ғоваклилик, бирлик улушида; b – икки ҳадли формула коэффициенти (IV.1); h – қатламнинг фойдали қалинлиги, м;
(V.3)
бунда - қатлам шароитидаги газнинг қовушқоқлиги, сП; - p_кат да ва қатлам температурасида газнинг ўта сиқилувчанлик коэффициенти; Т_ба =293 К;
р_ат =1,033 кгс/см².
Чекланган қатлам учун ифодаланган формуладан шундай ҳолларда фойаланиш мумкинки, қудуқни тадқиқ қилиш жараёнида унинг фаолиятига қатлам чегарасидаги шароит таъсир этган бўлиши, масалан, қудуқ ўлчами кичиқ қатламда ёки қўшни қудуқларнинг иши унга таъс_Ир кўрсатган шароитда ишлаган бўлиши мумкин.
Босимнинг тикланиши эгри чизиғини қайта ишлаш қўйидаги формула бўйича амалга оширилади:
(V.11)
Бунда
(V.12)
R_к — чегара радиуси, бунда босимнинг тикланиш эгри чизиғини ўлчаш вақтида босим доимий бўлиб қолади.
ва ни аниқлаш учун босимнинг тикланиш эгри чизиғи координаталарда тўзилади. номаълум бўлганда (V.11) формулани қўллаш кўпинча мумкин бўлмайди. Бундай ҳолларда ни аниқлашнинг тахминий методларидан фойдаланилади. Чунки ушбу шароитда чексиз қатлам формуласини қўллаш босимнинг тикланиши эгри чизиғининг сўнгги участкасини бўзади ва изланаётган параметрларга нотўғри қиймат беради.