Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha

O’zbеklаr Buyuk Turоnzаmin dеb аtаlgаn bu pоyonsiz kеngliklаrdа qаdim - qаdim zаmоnlаrdаn bоshlаb qоzоqlаr, tоjiklаr, turkmаnlаr, qirgizlаr bilаn do’st - birоdаr bo’lib, yonmа - yon yashаb kеlmоqdа. Bu qаrdоsh - qоndоsh, оg’а - ini хаlqlаrning tili hаm, dili hаm, dini hаm, urf - оdаtlаri hаm mushtаrаkdir. Bu muqаddаs diyorni - Turkistоn оtа -bоbоlаrimiz nе-nе bоsqinchilаrdаn yеlkаmа-yеlkа turib хimоya qilgаnlаr, mоddiy vа mа’nаviy bоyliklаrni yarаtishdа hаm birgаlikdа hаrаkаt qilgаnlаr.
Biz yuqorida Turon Turkiston degan tarixiy tushunchalarni ko’rib chiqdik. Yana shuni aytish mumkinki, Turkiston yurtimizda hukm surgan qadimiy davlatlarning nomi milodiy 460 yilda Buyuk Turk xoqonligi vujudga keldi. U tarixda Turon deb ham ataladi. Bu davlat hozirgi kunda Yevraziya - OvruOsiyo deb ataladigan bepoyon yerlarni o’z ichiga olgan. Uning hududi sharqda Mo’g’uliston chegarasidan boshlanib, g’arbda Azov va Qora dengiz bo’ylarigacha va janubda Fors ko’rfazigacha cho’zilgan. Turkiston degan atama esa Turonning hozirgi Markaziy Osiyo mintaqasidagi hududlarni anglatgan.
Yuqorida Turon va Turkiston haqida ko’rib o’tdik. Endi esa shu zaminda eng qadimgi davlatchilik haqida ko’rib o’tamiz.
O’zbek davlatchiligi tamal toshlari bundan 700 yil ilgari ayni Xorazm vohasida qo’yilgan. Milliy davlatchilik tarixi Misr, Xitoy, Yunoniston, Eron kabi davlatlar bilan bir qatorda turadi - deydilar Prezidentimiz I.A.Karimov Xiva shahrining 2500 yilligiga bag’ishlangan tantanalarida.
Shunday ekan tariximizga nazar tashlasak, O’zbekistonda miloddan avvalgi VII-VI asrlarda tashkil topgan eng qadimgi davlat birlashmalari Qadimgi Xorazm va Qadimgi Baqtriya davlatlaridir.
Miloddan avvalgi VII-Vi asrlarda Qadimgi Baqtriya davlati tarkibida Surxondaryo, Qashqadaryo, Zarafshon vodiylari va O’zbekistonga chegaradosh viloyatlar kirgan.
Qiziltepa, Uzunqir, Yerqo’rg’on va Afrosiyob o’rnida Baqtriya va Sug’dning markaziy shaharlari joylashgan. O’zbekiston hududida eng qadimgilari bo’lib, yoshi 2700 yildan kam emas.
Yana biri qadimiy davlat Xorazm hududida tashkil topgan. Bu davlat Xorazmdan tashqarida bo’lgan yerlarni ham birlashtirgan. Qadimgi Xorazm markazlaridan biri Ko’zaliqir shahri bo’lgan. Qadimgi Xorazmda hunarmandchilik, binokorlik va savdo-sotiq yuksak darajada rivojlangan.
Qadimgi davrda O’zbekiston hududida davlatchilik taraqqiyoti mahalliy aholining yuqori darajada rivojlangan ziroatchiligiga asoslangan edi.
Miloddan avvalgi VI asr o’rtalarida ahomoniylar sulolasidan bo’lgan Eron shohlari dunyoning eng yirik mamlakatlari va shaharlarini o’z ichiga olgan qudratli saltanatni bunyod etdilar. Miloddan avvalgi 545-540 yillarda ular Parfiya, Marg’iyona va Baqtriyani egallaydi.
Mamlakatimiz hududi miloddan avvalgi I - milodning IV asrlari Kushon podsholigining hukmronligi ostida bo’lganlar.
Miloddan avvalgi 330 yildan O’rta Osiyoga makedoniyalik Iskandarning yurishlari boshlandi. Miloddan avvalgi 329 yil Maroqandni, 328 yilda Baqtriyani, Sug’diyonani va Sirdaryoni uch yil davomida egallashga muvaffaq bo’ldi. xorazm, Toshkent vohasi va Farg’ona mustaqilligicha qoldilar.