"tasdiqlayman" O‘quv ishlari bo`yicha prorektor

O`quv qo`llanmalari - ma`lumot berish va bilimlarni tekshirib ko`rish manbai.
O`quvchining dars berishga tayyorlanishi uchun yordam ko`rsatish maqsadida yaratilgan metodik qo`llanmalardan va o`qitish jarayonida bevosita foydalaniladigan kitoblar, sxemalar, daftarlar va boshqa narsalarni o`quv qo`llanmalari deb ataymiz. Huquqga doir o`quv qo`lanmalarni yaratish va ulardan foydalanishda bu fanni o`qitishdan iborat umumiy maqsadlar ko`zlanadi. Huquqga oid o`quv qo`llanmalarining vazifasi - huquq o`qitishning ta`lim - tarbiyaviy ta`sirchanligini oshirishdir. O`quv darsligi o`qituvchi uchun metodik qo`llanma, o`quvchilar uchun esa ta`lim manbai sanaladi. Ta`lim manbai sifatida o`quv darsligi quyidagi funksiyalarni bajaradi:
1.Bilish, o`rganish, izlanishga oid qiziqishlarni oshirish funksiyasi. Qiziqishlarni oshirish darslikning motivlashtirish funksiyasi bo`lib, u bolalarning o`qish va o`qishning ijtimoiy ahamiyatini anglashlarini ta`minlaydi.
2.Hayotning turli sohalariga oid bilimlarni egallash, ularning hajmi, mazmunini kengaytirish funksiyasi. har bir darslikda inson faoliyatining turli sohalari bo`yicha bilimlar beriladi.
3. Bilimlar bilan qurollantirish darslikning informatsion funksiyasi bo`lib, u bolalarning yangi bilimlarni o`rganish, o`rganganlarini mustahkamlash, takrorlash, umumlashtirishlari uchun xizmat qiladi.
4.O`rganilgan bilimlardan o`quv sharoitlari, hayotiy muamollarni hal qilish jarayonlarida foydalanish funksiyasi. Darslikning funksiyasi darslik bo`yicha o`rganilgan bilimlar doirasida mashq qilish o`quv predmetiga oid ko`nikmalarni malakalarga aylantirish vazifasini o`taydi.
5.Ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish funksiyasida o`quv darsliklarining har biri bolalardan faoliyatining ma`lum sohasiga oid iqtidor, qobiliyatlarini o`stiradi.
Davlat tomondidan tasdiqlangan huquq programmasiga huquq kursining asosiy
problematikasi va strukturasi belgilangan.
O`quv qo`llanmalarining birinchi vazifasi - kurs materiallarini qanday hajmda, qanday chuqurlikda va qanday mantiqiy tartibda yoritish kerakligini konkret ko`rsatib berishdir, bu vazifani butun kurs miqyosida faqat darslik yoki uning o`rnini bosadigan o`quv kitobigina bajara oladi.
Darslik - butun kurs davomida beriladigan, o`quvchilarga tushunarli va o`zlashtirilishi albatta shart bo`lgan sistemaga solingan ilmiy bilimlarni o`z ichiga olgan qo`llanmadir.
O`quv qo`llanmalarining 2- vazifasi:
- huquq o`qitishni bilim manbalari hamda mashg’ulot (test, qiziqarli savollar) materiallari bilan ta`minlashdir. Ular o`quvchilarni aktiv o`quv faoliyatini huquq o`qitishdagi ta`lim - tarbiyaviy maqsadlarga, kursning mazmuni va xususiyatlariga hamda o`quvchilarning saviyasiga muvofiq suratda tashkil etish imkoniyatlarini berish kerak.
O`quv qo`llanmalarining 3 - vazifasi o`quvchilarning huquq fanini o`rganishdagi fikriy foaliyatlariga o`qituvchining rahbarlik qilishga yordamlashishdir. O`quvchi fikrlash qobiliyatini muntazam suratda o`stirib borishga darslik va boshqa o`quv qo`llanmalaridagi savol va topshiriqlari yordam beradi. Yuridik atamalar lug’atidan foydalanish o`quvchi uchun mavhum bo`lgan tushunchalarni anglab olishga yordam beradi.
"O`zbekiston davlati va huquq asoslari", "Konstitutsiyaviy huquq asoslari" darsliklaridan savol va topshiriqlar, har bir bob yakunidagi testlar sistemasi o`quvchilardan yuridik faktlarni o`zaro aloqa va munosabtlarda olib qarashni; mustaqil ravishda samarali aqliy faoliyat bilan shug’ullanishni; hodisalarni taqqoslab ko`rishni, tushunchalarning belgilarini topish va umumlashtirishni; baholovchi xulosalar chiqarib, bu xulosalarni asoslab berishni talab etadi.
Darsliklarning matni abzaslar va punktlar bilan tugal ma`noli qismlarga bo`lingan, tekstning o`quvchilar alohida e`tibor berishlari zarur bo`lgan joylari alohida shriftlar, o`quvchi diqqatini jalb etadigan kichik suratlar va savollar bilan ajratib ko`rsatilgan. 8 - sinf "O`zbekiston davlati va huquq asoslari", 9 - sinf "Konstitutsiyaviy huquq asoslari" darsliklarida har bir bob va mavzu boshida shu mavzu, haqida tushuncha beruvchi qisqa obzor berilgan. Bu esa o`quvchilarning mavzuni tushunib olishlariga va mustaqil tayyorlanishga ancha qulaylik yaratadi.
O`quv qo`llanmalarining 4-vazifasi - ta`limning o`quvchi shaxsini shakllantirishga ko`rsatadigan emotsional ta`sirini kuchaytirishdir.
O`quv - tadqiqot izlanishlarini tashkil etish, shu jumladan, biror muammoni o`z ichiga olgan vaziyat yaratish huquq darslarining emotsional ta`sirini oshirishga yordam beradi.
8 - 9 sinflarda huquq darsini o`tish uchun maxsus nashr qilingan o`quv qo`llanmalari bilan bir qatorda konstitutsiya va kodekslardan foydalanish mumkin. Jadvallar, doskadagi rasm va yozuvlari ham amalda o`quv qo`llanmasi xizmatini o`taydi. O`quv qo`llanmalariga tafovut qiladigan talablar bilan bir qatorda umumiy talablar ham qo`yiladi.
Bular quyidagilar:
1. O`quv qo`llanmasining fanga asoslangan bo`lishi.
2. Ularning mazmuni ta`lim - tarbiyaviy jihatdan juda muhim bo`lishi va maktab huquq kursidagi bilimlar sistemasining tarkibiy qismlari qatoridan joy olishi kerak. Ularning mazmuni asosiy huquqiy faktlarni o`quvchilarga tarbiyaviy jihatdan yaxshi ta`sir ko`rsata oladigan qilib yoritib berishi kerak.
Tarbiyaviy qimmati bo`lmagan 2 - darajali maishiy tafsilotlar o`quv qo`llanmalarida bo`lmasligi lozim, aks holda bu ahamiyatsiz narsalar 1-o`ringa chiqib qolish, o`quvchi e`tiborini asosiy masaladan chetga tortishi, natijada ta`limga foydadan ko`ra ko`proq zarar keltirishi mumkin.
3. Qo`llanmalar mazmunining murakkabligi, chuqurligi va hajmi ulardan foydalanadigan o`quvchilarning bilish qobiliyatiga, shuningdek, mazkur qo`llanmalarda yoritiladigan masalalarni o`rganishga ajratilgan soatlarga muvofiq bo`lish zarurligidir. Qo`llanmadan foydalanadi o`quvchilarning bilish qobiliyati qancha yuqori natijada bo`lsa, qo`llanma mazmunining hajmi, chuqurligi va murakkabligi shuncha ko`p bo`lishi hamda materialni o`zlashtirishga vaqt shuncha kam ketish mumkin. Sinfda barcha o`quvchilarning bir vaqtda birga foydalanishiga mo`ljallagan qo`llanma, odatda, ularning hammasi uchun tushunarli bo`lishi kerak.
4. Qo`llanmaning mazmuni ochib beriladigan metodik usulga taalluqlidir. Qo`llanmadagi bilimlarni tushuntirish usuli qo`llanma mazmunini yaxshi o`zlashtirish va ta`lim davomida undan foydalanishni ta`minlovchi o`quv foaliyatiga mos kelishi kerak.
5. Badiy va texnik jihatdan bezatilishiga taalluqlidir.
O`zi ma`lumot bermaydigan, lekin o`quvchilarning topshiriq bajarish vaqtida o`zlaridagi bilim, malaka va ko`nikmalarini ishga solishlarini talab etadigan o`quv qo`llanmalari mavjud, bular:
Test, krossvord, rebus, viktorina va hokazo.
O`quvchilarga yangi ma`lumot bermaydigan bu o`quv qo`llanmalarining hammasi o`quvchilarning bilimlarini chuqur tushunib, esda saqlab qolishlariga malaka va ko`nikmalar hosil qilishlariga, ularning bilim va malakalari qanday o`zlashtirganliklarini tekshirish imkonini beradi. Shartli ravishda ularni tekshiruv o`quv qo`llanmalari deb atasa bo`ladi.
Tekshiruv qo`llanmalari tuzish va ulardan foydalanishdagi asosiy vazifa - o`quvchilarning yaxshi tushunib va puxta bilim olishlari lozim bo`lgan materialni tanlashdan hamda ularning o`z bilim va malakalarini mustaqil ravishda tadbiq eta bilishlarini talab qiladigan topshiriqlar ishlab chiqishdan iboratdir.