“tasdiqlayman” O„quv ishlari bo„yicha prorektor

«ta‟rix  moddasi»

  deb  atalgan  va  u  she‟r 

mazmuniga  ma‟nan  mos  kelishi  va  tarkibidagi  harflarning  son  ifodasi  shoir 

nazarda  tutgan  sanani  aniq  ifodalashi  shart  bo„lgan.  Raqamlarni  she‟rga  kiritish 

vazn  nuqtayi  nazaridan  qiyin  bo„lgani  sabab,  shoirlar  abjad  hisobiga  murojaat 

qilganlar. Ya‟ni ro„y bergan voqea sanasini harflar orqali ifodalash usulini qo„llab 

ta‟rixlar  yaratganlar. Bu  usul  turli  sanalarni  so„zlar vositasida oson  yodda  saqlab 

qolishni ham ta‟minlagan.  

Mashhur  ajdodlarimizdan  biri  Pahlavon  Mahmud  o„limiga  “

Xivaqiy

” so„zi 

ta‟rix qilib yozilgan.  

Mirzo  Ulug„bekning  vafotiga  yozilgan  ta‟rix,  uning  qotili  nomi  bilan 

bitilgan, “

Abbos kusht

” ya‟ni, Abbos o„ldirdi. Mazkur so„zlar ta‟rix moddasi deb 

yuritiladi. Ular tarkibidagi harflarning raqamlari hijriy yilni keltirib chiqaradi.  

Melodiyga aylantirish uchun: Hij – Hij:33+622=Melodiy yil.  

Hijriyga aylantirish uchun: Mel – 622+(Mel – 622:32)=Hijriy yil. 

 

12-MA‟RUZA