Tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor V b



Download 215,57 Kb.
bet14/23
Sana23.07.2022
Hajmi215,57 Kb.
#841767
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   23
Bog'liq
2 5244463691880993324

Solishtiring:
Kecha kerak bolding, //
Bolalik chog`im! //
Senga qo`l uzatdim, /
Yo`q,
Yetolmadim. //
Oshkora g`irromlik qildi
O`rtog`im, – //
Men: / bor, o`ynamayman, //
Deb ketolmadim… ///

Lirik asarlarni ifodali o`qish jarayonida ovozni har xil tovlash mumkin. Ovoz tovlanishi ikki o`rinda kerak:1.She`rdagi ruhiy holat: ko`tarinkilik, g`amginlik, mehr, g`azab kabi tuyg`ularni anglab ovozni tovlash, tezligi, balandligi, mantiqiy pauzasini o`zgartirish mumkin.


Mayliga kimgadir
Yoqsa,
Yoqmasa.
Ularga qo`shilib
Yig`lasharmidik.
Biz baxtli bo`lamiz
Xudo xohlasa,
Xudo xohlamasa
Uchrasharmidik.



  1. Voqeaband she’r bo`lsa, undagi har bir obrazni alohida-alohida ovoz bilan o`qish lozim. Biz buni ikki xil tarzda namoyish qilamiz. A. Voqeaband lirik asarni boshlang`ich sinf o`quvchilariga rollarga bo`lib o`qitish mumkin. Buni talabalar yordamida amalga oshirish mumkin. B. O`qituvchining o`zi ovozini tovlashi mumkin:

Muxtorjon olti yoshli /
Singlisidan so`radi: //
– Munisxon, /
Rostingni ayt, /
O`ylashni bilasanmi? //
Munisxon ajablanib / akasiga qaradi: //
– Aka-a, / o`zing ayta qol, /
O`ylash degan nimadi? /
Muxtorjon jiddiy turib, /
Qoshini birga yig`ib, /
Singlisiga ko`rsatdi: /
Mana, men o`ylayapman!.. //
– Nimani o`ylayapsan? //
– Juda ko`p o`ylayapman: /
Marojniydan tog` bo`lsa, /
Nuqul gilos, bog` bo`lsa, /
Bir qozon qaymoq bo`lsa, /
Tuyaday pishloq bo`lsa… //
Boshlang`ich sinf darsliklarini ko`zdan kechirganimizda aruz va erkin vazndagi she’rlar kam uchrashini kuzatdik. Aksariyat she’rlar to`rt misrali banddan iborat. Qofiyalar hamisha ham to`q emas, bu ham ifodali o`qishda qiyinchilik tug`diradi. Barmoq vaznidagi murakkab vaznli she’rlar 1-2 sinfda emas, 3-4-sinfda uchragani ma’qul. Aruz va barmoq vaznidagi she’rlarni o`qiganda mantiqiy va ritmik pauza muhim rol o`ynaydi, ammo erkin vazndagi she’rning o`qilishida ritmik pauza
emas, mantiqiy pauza alohida o`rin tutadi. Aruz va barmoq vaznidagi she’rlarning o`qilishida o`ziga xos qonunlar bor: A. Aruz vaznidagi she’r ifodali o`qilganda, baytda rukn soni sakkizta bo`lsa, ikki rukndan so`ng bir bor, misra oxirida bir bor to`liq nafas olinadi, baytda rukn
soni oltita bo`lsa, misradan so`ng to`liq nafas olinadi, ungacha ohangda uzilish bo`lmasligi lozim. Shu taxlit mazmunga qarab ovoz rangi tovlanadi, ya’ni g`amgin yoki ko`tarinki kayfiyatni ifodalovchi ohangda o`qiladi, she’r janriga qarab bandda ritmik pauza qilinadi.
Boshqa vaznlardan farqli o`laroq aruz vaznida rukndan so`nggi pauza jarayonida so`zni ikkiga bo`lib, pauza qilish mumkin. Aruz vaznidagi she’rlarning o`qilishida musiqiylik bor, bu boshqa vaznlarga xos emas. B. Barmoq vaznidagi she’rda har satrdan so`ng ohang uziladi, mantiqiy pauza bo`lsa, har sozdan song to`xtalish ham mumkin. Albatta, ovoz ko`tarilib-tushushi, tirli kayfiyatni ifodalashi mumkinki, bu pauzaga ta’sir qilmaydi. C. Erkin vazndagi she’rning o`qilishini muayyan qolipga solib bo`lmaydi, negaki qahramon kayfiyatini she’rxon qanday idrok qilsa, mantiqiy pauzani qo`llaydi, bu vazhda band emas,
mazmun yaxlitligiga qarab ritmik pauza qilinadi. Lirik asarlarni ifodali o`qishni to`g`ri amalga oshirish o`quvchining matnni chuqur idrok etishiga, ruhiyatining tarbiya topishiga, komil, eng muhimi, ezgu amalli inson bo`lib yetishuviga ko`mak beradi. Ifodali o`qishni eplagan o`qituvchining darsi qiziqarli, tushunarli, esda qolarli bo`ladi.
Talabalarning darsdan olgan bilimlarini "Ven diagrammasi” strategiyasi metodi bilan tekshirsak: lirik asarlarni ifodali o`qish uchun zarur tushunchalarni uch aylanaga yozing. Berilgan sxemani shunday to`ldiringki, zarur tushunchalarning kesishish o`rinlari to`g`ri kelsin.
Yordam ma’nosida zarur tushunchalar nomini tavsiya qilamiz, siz to`g`ri joylashtiring.

Download 215,57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish