“Tasdiqlayman” O„quv ishlari bo„yicha prorektor prof O. R. Teshaev 201 yil

Amaliy mashg„ulotlarni tashkil etish bo„yicha ko„rsatma va tavsiyalar 
 
Amaliy  mashg„ulotlarda  talabalar    mehnat  sharoitini  gigiyenik  baxolash  uchun 
ishlab  chikarishda  fizikaviy,  kimyoviy  omillar  urganiladi,  eksperimintal  toksikometriya 
usullarini  o„zlashtirish  va  o„rganish  yuli  bilan  ruxsat  etilgan  me'yoriy  darajasi 
aniklanadi,sanitariya  texnik  va  sanitariya  epidemiologik  tekshirishni  va  laboratoriya 
tekshiruv natijalarini interpretatsiya qilish yo„li bilan gigiyenik baxo berishni o„rganadilar. 
Amaliy mashg„ulotlarning taxminiy tavsiya etiladigan mavzulari: 
1. 
Yurak-qon  tomir  tizimini  funksional  holatini  tekshirish  usullarini  bajara  olish  (puls, 
qon bosimi, qonning minutlik xajmi) 
2. 
MNS  tizimi  funksional  holatini  tekshirish  usullarini  bajara  olish  (korrektura  jadvallar 
qo„llash, xronorefleksometriya, tremometriya); 
3. 
Ishchi holati, mushaklar kuchini aniqlashni bajarish;  
4. 
Ishlab chiqarish ob'ektlarida meteorologik omil ko„rsatkichlarini aniqlash;  
5. 
Badan, teri xaroratlarini, ter ajralish mikdorini aniqlashni o„zlashtirish;  
6. 
Shovqin jadalligini va spektrini o„lchashni o„zlashtirish;  
7. 
Ishlab chiqarishda tebranishni jadalligini aniqlash va uni tahlil qilishni bilish; 
8. 
Tovush  qabul  qilish  bo„sag„asini  va  tebranish  sezgirligini  aniqlash  usullarini 
o„zlashtirish;  
9. 
Changlanganlik miqdorini aniqlashni o„rganish (ishchi havosida xududdagi miqdori va 
changni dispersligi);  
10. 
 Kimyoviy  omillarni  aniqlashni  o„rganish  (havodan  namunalar  olish,  gaz  va  bug„ 
agregat holatidagi kimyoviy omil miqdorini aniqlash);  
11. 
 Omillarning  zaxarlilik  va  xavflilik  darajasini  eng  yuqori  bo„sag„asini  aniqlashni 
o„rganish (LD 50, LK 50, o„tkir va surunkali ta'sir bo„sag„asi);  
12. 
 Taxminiy  ta'sir  etmaydigan  daraja  (OBUV)ni  hisoblash  usuli  bo„yicha  aniqlashni 
o„zlashtirish;  
13. 
 Pestitsidlarni  qo„llash  bosqichlari  uchun  zaxarlanishni  oldini  olish  profilaktik 
tadbirlarini ishlab chiqishni o„zlashtirish; 
14. 
 «16-VN»  shakl  bo„yicha  vaqtinchalik  mehnat  qobiliyatini  yo„qotishning  tahlilini 
o„tkazishni o„zlashtirish; 
15. 
 O„tkir  va  surunkali  kasbiy  zaxarlanishalarni  o„rganish  natijalari  asosida  kasb 
kasalligini tahlil qilishni o„zlashtirish; 
16. 
 O„zR SSV № 300 buyrug„ini qo„llashni nazorat qilish; 
17. 
 Ishlab chiqarish ventilyasiyasi unumdorligini hisoblanishni o„rganish; 
18. 
 Ishlab chiqarish ventelyasiya tizimini loyihasini sanitar ekspertizasi  
o„tkazishni o„zlashtirish; 
19. Ishlab chiqarish yoritilganligini baholashni o„rganish; 

---

 
 
20. Ish vaqtida ko„rish organlarini funksional holatiga baho berishni o„zlashtirish; 
21.  Ishlab  chiqarish  yoritilganligi  loyihasini  sanitar  ekspertizasi  natijalari  asosida  xulosa 
tuzishni o„rganish;  
22. Ogohlantiruvchi va joriy sanitariya nazorati asosidagi materiallarni bilish;  
23. Ishlab chiqarish korxonalardagi bosh va situatsion rejalarni sanitar ekspertizasi asosida 
xulosa tuzishni o„rganish; 
24. 3ararli va xavfli omillarni baholashda qonuniy xujjatlarni qo„llash  
25.  Turli  xil  ishlab  chiqarish  korxonalarida  kasallanish  darajasini  kamaytirish  va  ish 
sharoitlarini yaxshilash bo„yicha chora-tadbirlar ishlab chiqishni o„zlashtirish; 
26.  Davlat  sanitariya  nazoratida  ko„rsatilgan  reglamentlashtiruvchi  qonuniy  xujjatlarini 
o„rganish; 
27.  DSENM  ning  strukturasi,  ishning  rejasi,  vazifalari,  maqsadi,  nazorat  ostidagi 
ob'ektlarining dislokatsiyasini o„rganish;  
28.  OSNni  muassasalalarda  o„tkazish  va  olib  borish:  qurulilayotgan  ob'ektlarini  turlari, 
qurulish bosqichlari, operativ xujjatlarni tayorlash;  
29.  Ishlab  chikarish  korxonalarida  sanitariya  tekshiruvlarini  olib  borish  (rejali,  mavzuiy, 
tanlov) korxonani sanitariya holatiga baho berish. texnologik jaraen va asbob-uskunalarga 
gigiyenik tavsif berish;  
30.  Operativ  xujjatlarni  tuzish:  sanitariya  tekshiruv  dalolatnomasi,  sanitar  qonunchiligiga 
asosan  ko„rsatilgan  kamchiliklar  (gigiyenik  me'yorlar,  sanitariya  qoidalar,  buyruqlar, 
tavsiyalar va boshqalar). 
31. Ishchilar orasida VIY bo„yicha kasallanishni ko„rsatuvchi nazorat ostidagi obektlarda 
asosiy ko„rsatkichlarni xisobga olgan xolda materiallarni o„zlashtrish va o„rganish. 
32. Dastlabkiy va davriy tibbiy ko„riklarda tashkillashtirishda va o„tkazishda qatnashish. 
33. O„tkir va surunkali kasb kasalliklarni sababini aniqlashda qatnashish. 
34.  Ishlab  chiqarish  ob'ektlarida  ishchilar  o„rtasida  kasallanishni  kamaytirishga,  mehnat 
sharoitini yaxshilashga qaratilgan chora tadbirlarni ishlab chiqish.  
35. Nazorat ostidagi ob'ektlarda  ayollar mehnat sharoitini o„rganishda qatnashish. 
36. Nazorat ostidagi ob'ektlarda sanitariya targ„ibot ishlarini olib borish. 
Amaliy  mashg„ulotlarni  tashkil  etish  bo„yicha  kafedra  professor-o„qituvchilari 
tomonidan  ko„rsatma  va  tavsiyalar  ishlab  chiqiladi.  Unda  talabalar  asosiy  ma'ruza 

---

 
 
mavzulari bo„yicha olgan bilim va ko„nikmalarini amaliy masalalar yechish orqali yanada 
boyitadilar.  Shuningdek,  darslik  va  o„quv  qo„llanmalar  asosida  talabalar  bilimlarini 
mustahkamlashga  erishish,  tarqatma  materiallardan  foydalanish,  ilmiy  maqolalar  va 
tezislarni  chop  etish  orqali  talabalar  bilimini  oshirish,  masalalar  yechish,  mavzular 
bo„yicha ko„rgazmali qurollar tayyorlash va boshqalar tavsiya etiladi.