«Tasdiqlayman» O’quv ishlar bo’yicha Direktor o’rinbosari

Axborotni izlash nima? Bu savolga javob berish uchun bir misolni ko’rib chiqamiz. Aytaylik, kutubxonadan A. Qodiriyning «O’tkan kunlar» romanini izlayapsiz. Bu kitobni izlashni kutubxonadagi alifboli katalogdan boshlaysiz va unda faqat muallif nomiga e’tibor berasiz. Kartochkalar ichida bir necha «A. Qodiriy» larni topasiz, ulardan kitob nomini izlaysiz. Shu tartibda izlanilayotgan kitobning bor yoki yo’qligini aniqlaysiz.

Umuman, kutubxonadan kerakli adabiyotni izlashda alifboli katalog, tizimli katalog, mualliflar ism va shariflari bo’yicha katalogdan foydalaniladi.

Hozirgi davrda axborotlarni izlash va saralash usullari shunchalik rang- barangki, ularni sanab chiqish u yoqda tursin, turlarga ajratish ham mushkul. Axborot tizimlari o’zi xizmat qiladigan soha doirasidagi belgilangan har qanday savolga javobni avtomatik izlashga va topishga mo’ljallanadi. Odatda, izlash sharti faqat foydalanuvchining xohishiga bog’liq bo’ladi. Beriladigan savollar kompyuterga kiritilgan ma’lumotlar bilan uzviy bog’langan bo’ladi, aks holda beriladigan savollar javobsiz qolishi tabiiy.

Axborotni izlash jarayonini axborot tizimlarida andozalar orqali amalga oshiriladi. Andoza ko’rinishi turli dastur uchun turlicha bo’lishi mumkin. Quyida ma’lumotlarni izlashning asosiy boshqarish menyusi keltirilgan.

Andoza asosida ishlash tartibini asosiy boshqarish menyusi orqali quyidagicha belgilash mumkin:

Kalitlar Andoza KiritishChiqarish

Birinchi qator tanlanganda, asosiy kalit (so’zlar) ekranda hosil bo’ladi va foydalanuvchi ulardan keraklisini PgUp, PgDn, , ,,  va h.k. tugmachalaridan foydalanib tanlaydi. Kerakli kalit tanlangach unga mos andoza ekranga chiqadi. (ya’ni ish tartibi o’rnatiladi), so’ngra (lozim bo’lsa) andozadagi axborotlarni o’zgartirib yoki o’zgartirmagan holda undan foydalaniladi.

Ma’lumot omboridan kerakli satrni tez topish uchun jadvaldagi ma’lumotlar berilgan kalit bo’yicha tartibga keltiriladi (Alifbo bo’yicha, qiymatlarning kamayishi yoki ortishi bo’yicha)

Telefon ma’lumotnomasidan iborat quyidagi jadval, bosh kalit (telefon nomeri) qiymatini o’sishi bo’yicha tartiblangan:

Nomer