«Tasdiqlayman» O’quv ishlar bo’yicha Direktor o’rinbosari

Nazorat savollari

1. 
   Disklar necha xil bo’ladi?
   
2. 
   Disklarga necha xilda xizmat ko’rsatish mumkin?
   
3. 
   Qattiq diska xizmat ko’rsatuvchi dasturlar qanday ishlaydi?
   

III bob. Fayllarni arxivlash.
Mavzu:Arxivlash dasturlari va ularning turlari.

Arxivlash dasturlarining imkoniyatlari.

Reja

1. Fayllarni arxivlash nima?

2. Arxivlash dasturlari.

1. 
   Arxivator dasturlarining turlari.
   

Tayanch iboralar: disklar, disk xotira sigimi, bo’sh joy, arxiv, arxivatorlar.

Kompyuterdan foydalanish jarayonida turli sabablarga ko’ra diskdagi ma’lumotlarni o’chirish yoki zararlantirish mumkin. Bu magnit diskning ishdan chiqishi, fayllarning buzilishi yoki umuman ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Shuningdek kompyuter xotirasida ma’lumotlarning ko’payib ketishi turli muammolarga olib keladi. Ma’lumotlarni hajm jihatdan kichraytirish uchun arxivlash dasturlaridan foydalanish mumkin. Arxivlash natijasida bir nechta fayl, hato kataloglar siqilgan holda bir faylga birlashtiriladi.., arxiv faylni ochish natijasida ular o’z holatiga qaytariladi.

Fayllarni arxivlovchi dasturlar arxivatorlar deb ataladi. Arxivator dasturlar fayllarni arxivlash va ochish, arxiv fayllarni yangilash, bo’laklarga bo’lib va qirqib arxivlash, arxiv fayllarni birlashtirish, arxiv fayllar mundarijasini ko’rish, parolli arxiv fayllarni hosil qilish imkoniyatlariga ega.

Fayllarni arxivlash – bu biror faylning diskda qisqartirilgan nushasini hosil qilish.

Arxivlash dasturlari- diskda joyni tejash maqsadida fayllar hajmini qisqartirishga imkon beruvchi dasturlardir. Ular turlicha ko’rinishda ishlatilsa-da, ishlash tamoyili bir xil: fayllatda aynan takrorlanadigan o’rinlar mavjud bo’lib, ularni diskda to’liq saqlash mazmunsizdir. Arxivlash dasturlarinig vazifasi takrorlanadigan shunday bo’laklarni topib, ularning o’rniga boshqa bir ma’lumotni yozish hamda ularning aniq ketma-ketligini to’liq ko’rsatishdan iborat. Bundan ko’tinadiki, turli fayllar uchun ularning siqilganlik darajasi turlicha bo’ladi. Masalan, matn yozilgan fayllar 2 martagacha siqilsa, rasmlarni tasvirlovchi fayllar 4 martagacha , hatto besh martagacha siqiladi. Dast7rlar ifodalangan fayllar esa juda kam-1% ga yaqin siqilai. O’rtacha qilib aytganda arxivlash dasturlari fayllar hajmini 1,5-2 barobar qisqartirishga imkon beradi.

Arxivlash dasturlari turlari ko’p bo’lib, ular har usullarda ishlatiladi. Ular qo’llaniladigan matematik usullar, arxivlash, arxivlash tezligi va eng asosiysi siqish samaradorligi bilan farq qiladi. Arxivlash dasturlaridan yetarli darajada tez va yaxshi ishlaydiganlari PKZIP, LHARC, ARJ, RAR va boshqalar.

Arxiv fayl yagona faylga faylga birlashtirilgan bir yoki bir nechta fayllarning siqilgan holdagim ko’rinishi bo’lib, undan kerakli holatlarda fayllarni kerakli ko’rinishda chiqarib olish mumkin. Arxiv fayli undagi fayllar nomlarini ko’rsatuvchi mundarijaga ega bo’ladi. Arxivda jo’ylashgan har bir fayl haqida ma’lumot beruvchi mundarijada quyidagilar joylashgan bo’ladi:

• 
  Fayl nomi;
  
• 
  Fayl joylashgan katalog;
  
• 
  Fayl o’zgartirilganligi haqida ko’rsatuvchi sana va vaqt;
  
• 
  Faylning diskdagi, arxivdagi o’lchami va parametrlari.
  

Arxiv fayllar o’z nomlariga mos holda kengaytmalar oladilar:

ARJ-.arj

RAR- .rar

ZIP- .zip

LHA- .lha va hokazo.

Bugungi kuhda kompyuter texnologiyasi, axborotlar ko’lami rivojlanib borayotgan bir davrda arxivator dasturlariga qanchalik ehtiyojimiz borligini hayotning o’zi ko’rsatib turibdi. Ular kompyuter olamining keng iste’molida bo’lgan muhim dasturlaridan biridir.

Operastion tizim turlariga qarab arxivator dasturlar ishlash imkoniyatlari turlicha bo’ladi: