«Tasdiqlayman» O’ibd o’rinbosari

Download 24,37 Kb. bet 4/4 Sana 21.01.2022 Hajmi 24,37 Kb. #395050

Bog'liq
4-mavzu

Bu sahifa navigatsiya:

• Mavzu
• Nazorat uchun savollar

Mashg’ulot yakuni: Faol ishtirok etgan o’quvchilarni javoblarini izohlab, baholaydi. Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi(-ilova).

Baholari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.

Mavzu: Internet global tarmoqning namunasidir.

Reja:

1. 
   Global kompyuter tarmog’i.
   
2. 
   Tarmoq topologiyasi.
   
3. 
   Aloqa operatorlari tarmog’i.
   
4. 
   Korporativ tarmoq.
   

Global kompyuter tarmoqlari turli mamlakatlarda, turli qit’alarda joylashgan abonentlarni birlashtiradi, ya’ni global tarmoq – dunyoning ixtiyoriy davlatidagi kompyuterlarni o’zida birlashtirish imkoniniga ega bo’lgan tarmoq. Abonentlar orasida aloqa bunday tarmoqlarda telefon aloqa liniyalarda, radioaloqa va sputnik aloqa tizimlari asosida amalga oshiriladi.

Kompyutеr tarmoqlari quyidagi tеxnik vositalar bilan bog’liqdir:

Sеrvеr – tarmoq ishini ta’minlovchi maxsus kompyutеr. Sеrvеr disklarida kompyutеrlarni birgalikda ishlash imkonini bеruvchi dasturlar, ma’lumotlar bazasi va boshqa fayl ma’lumotlari saqlanadi.

Kontsеntrator (HUB) – tarmoqda kompyutеrlarni o’zaro axborot almashuvini ta’minlovchi maxsus qurilma. U o’ziga 12, 16, 24 ta kompyutеrlarni o’zaro bog’lash mumkin.

Axborotni uzatish kabеllari – tarmoqda axborotni bir kompyutеrdan boshqasiga uzatish uchun xizmat qiladi.

Modеm – axborotni kompyutеrdan uzatish kabеliga va kabeldan kompyuterga tushunarli ko’rinishga (yoki tеlеfon aloqa tarmog’iga) o’tkazuvchi maxsus elеktron qurilma. Modеm “modulyator” va “dеmodulyator” so’zlari birikmasidan kеlib chiqqan bo’lib, uning yordamida axborot uzatuvchi kompyutеrda raqamli ko’rinishdan analog ko’rinishiga aylantiriladi, shuningdеk, qabul qiluvchi kompyutеrda analog ko’rinishdan raqamli ko’rinishga aylantiriladi.

Ishchi stantsiyalar – bu foydalanuvchi kompyutеrlaridir. Kompyutеrlar tarmoqda ishlashi uchun sеrvеrga kеrakli tarmoq opеratsion tizimi o’rnatilishi lozim. Ularga masalan, Novell Net Ware NT Server va boshqalarni misol qilish mumkin. Lokal tarmoqda oddiy axborotlar va fayl ma’lumotlarini jo’natish va qabul qilishda asosan Outlook Express dasturidan foydalaniladi. Bu dastur bilan ish yuritish juda qulay. Bu dasturdan tashqari to’g’ridan-to’g’ri kompyutеrlar bilan bog’lanish uchun “Сетовое окружение” vositasidan foydalanish mumkin. Bu vosita Windows ish stolida joylashgan bo’lib, u ishga tushirilganda lokal tarmoqqa ulangan kompyutеrlar nomlari ro’yxati chiqadi va u yеrdan kеrakli kompyutеr xotirasidagi fayllarni ko’rish imkoni mavjud.

Tarmoq topologiyasi – bu kompyuterlar aloqa kanallari birlashuvining mantiqiy sxemasi. Lokal tarmoqlarida ko’pincha quyidagi uch asosiy topologiyaning biridan foydalaniladi: monokanalli, aylanma yoki yulduzsimon.

Boshqa ko’pgina topologiyalar shu uchtasidan kelib chiqadi. Tarmoq uzellarining kanalga kirish ketma-ketligini aniqlash uchun kirish texnologiyalarining o’zi zarur.

Kirish texnologiyalari - bu moddiy darajada uzellarni birlashtiruvchi ma’lumotlarni uzatish kanalidan foydalanishni belgilovchi qoidalar to’plamidir. Lokal tarmoqlarda eng keng tarqalgan kirish texnologiyalari Ethernet, Token Ring, ARCnet sanaladi.

Tarmoq platalari texnik qurilma bo’lib, har bir kompyuter tarmog’iga o’rnatiladi va tarmoq kanallari buyicha axborot uzatish hamda qabul qilishni ta’minlaydi. Lokal hisoblash tarmoqlari topologiyasi - bu tarmoq uzеllari birlashuvining o’rtacha gеomеtrik sxеmasi. Hisoblash tarmoqlari topologiyasi turlicha bo’lishi mumkin, lеkin lokal hisoblash tarmog’i uchun uchta tur umumiy hisoblanadi. Bular: aylanma, shinali va yulduzsimon turlardir. Ba’zan soddalashtirib aylana, shina, yulduz dеgan atamalar ishlatiladi. Biroq bu atamalar topologiya turi tom ma’noda aylana, to’g’ri chiziqli yoki aynan yulduz shaklida dеgan fikrni bildirmaydi.

Aloqa operator tarmog’i – bu oshkora aloqa xizmatini ko’rsatuvchi va uning mijozlari hohlagan jismoniy shaxs yoki hohlagan tashkilotlar bo’lib, ular tijorat shartnomasi asosida telekommunikatsiya xizmat ko’rsatuvchilarga aytiladi. An’anaviy xizmat – telefon, tashkilotlarga aloqa kanali ijarasi va bu kanallar orqali o’zining shaxsiy tarmog’ini qurishi, internetga ulanishi, virtual shaxsiy xizmatlarni tashkil etishi, veb-xosting xizmati, elektron pochta, IP-telefon, audio/video signallarni tarqatish va boshqalarga aytiladi. Bunday tarmoqda foydalanuvchilar soni korporativ tarmoqqa nisbatan ko’proq bo’ladi. Operator to’g’ridan-to’g’ri tarmoqni to’liq ishlashiga javobgar hisoblanadi.

Koorporativ tarmoq asosan ma’lum korxonaning o’zi va uning xodimlariga xizmat ko’rsatib, o’z tarmog’iga egalik qiladi. Korporativ tarmoq har xil o’lchovlik bo’lib katta korxona tarmog’ida o’z lokal tarmog’i va global tarmoq bilan ulangan bo’lishi mumkin.

Korporativ tarmoq 3 turga bo’linadi – bo’lim tarmog’i, bino yoki kampus tarmog’i, korxona kengligidagi tarmoq.

Bo’lim tarmog’i – bu tarmoq solishtirganda katta bo’lmagan xizmatchilar guruhi bo’lib, korxonaning bir bo’limda ishlovchi va umumiy vazifani (hisobxona, marketing) bajaruvchilardir. Odatda xizmatchilar soni 30 dan oshmagan bo’lib, bunday lokal tarmoqda umumiy xizmatlardan foydalaniladi: ma’lumotlar almashinish, ilovalar va print-server xizmatlaridir.

Bino tarmog’i – korxonaning har xil bo’limlarini bir korxona va binolar chegarasida umumlashtiruvchi tarmoqdir. Kampus tarmog’i – bir hududda bir necha kv/km maydonni egallab, tarmoq irearxiyasi asosida o’zining magistral kanallariga ega bo’ladi.

Korxona tarmog’ining asosiy vazifasi tarmoq kesimida informatsion xizmatlarni ko’rsatish hisoblanadi. Lekin foydalanuvchilarning kompyuterlari operatorning xizmat ko’rsatish zonasidan tashqarida bo’lganligi uchun aloqa operator tarmog’i informatsion xizmatlarni ko’rsatmasligi mumkin.

Korxonaning tarmoq o’lchami infokommunikatsiya misolida bo’lib, u telekommunikatsiya muhitida «orolcha» lokal tarmoq hisoblanadi.

Foydalanuvchilar va ularning kompyuterlari minglab, serverlar soni yuzlab bo’lishi mumkin. Bularning ajralib turadigan xususiyatlari:

• 
  Katta masofa – uzoqda joylashgan LAN va kompyuterni ulash uchun har xil telekommunikatsiya vositalari qo’llaniladi – birlamchi tarmoq kanallari soni, radiokanallar, sun’iy yo’ldosh aloqasi.
  
• 
  Yuqori darajadagi har xilligi (getrogennost) – har xil turdagi kompyuterlar (Main Fraim to PC) OS larning har xil ilovalari.
  

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Tarmoqlar va ularning asosiy vazifalari, xarakteristikalari.
   
2. 
   Tarmoqlarda axborot uzatish muhitlari deganda nimani tushunasiz? Uzatish muhitlarining qanday turlari mavjud?
   
3. 
   Kabelli uzatish liniyalar deganda nimani tushunasiz? Uning muhim xarakteristikalari.
   

Download 24,37 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: