Tasdiqlayman” Mirzacho’l tumani kasb-hunar maktabi direktori M. Mirzayev “ “

Mavzuga doir nazariy savol va amaliy topshiriqlar.
1.Garmomik tebranishlar deganda nimani tushunasiz?
2,Matematik mayatnikni taʼriflang.
3.Prujinali mayatnik tebranish davri formulasini tushuntiring.
4.Uy sharoitida matematik mayatnik yasang.

23-mavzu: Prujinali mayatnik va matematik mayatnik

Reja:
1.Prujinali mayatnik.
3.Matematik mayatnik
U yoki bu darajada takrorlanuvchanligi bilan ajralib turadigan jarayonlarga tebranishlardeyiladi. Takrorlanayotgan jarayonning fizik tabiatiga qarab tebranishlar mexanik, elektromexanik, elektromagnit va boshqalarga ajraladi. Biz mexanik tebranishlarni ko’ramiz. Tebranishlar erkin(yoki xususiy) tebranishlar, majburiy tebranishlar, avtotebranishlar va parametrik tebranishlarga bo’linadi.
Muvozanat holatidan chiqarilganidan so’ng, o’zicha tebranadigan sistemadagi tebranishlarga erkinyoki xususiytebranishlar deyiladi. Masalan, matematik mayatnikning tebranishi erkin tebranishlarga misol bo’ladi.
Tebranishlar sinus yoki kosinus qonuni bo’yicha sodir bo’lsa, bunday tebranishlarga garmonik tebranishlar deyiladi. Garmonik tebranishlar tenglamasi shunday yoziladi:

X Acos Acos( ), (9.1)

bu yerda A - amplituda, - tebranish fazasi, - doiraviy yoki siklik chastota.
Tebranish amplitudasiAdeb tebranayotgan nuqtaning muvozanatdan chetga maksimal siljish kattaligiga aytiladi. Tebranish fazasining fizik ma’nosi shundan iboratki, u vaqtning istalgan paytidagi siljishni, ya’ni tebranayotgan sistemaning holatini belgilaydi. Fazaning 2 rad o’zgarishiga bir davrTga teng vaqt oraligi mos keladi. Vaqt birligidagi tebranishlar soni n ga chastota deyiladi. U T davr bilan shunday bog’langan:
. (9.2)
Tebranish chastotasining birligi 1 Gers. I Gerschastota bir sekunddagi nuqtaning tebranishlariga teng. Garmonik tebranma harakat qilayotgan jismning V tezligi (9.1) ifodadan vaqt bo’yicha olingan hosilaga teng.