«tasdiqlayman» mchj «Uz-Kor Gas Chemical» qk va uning tasarrufidagi ob

MCHJ «Uz-Kor Gas Chemical» QK va uning
tasrufidagi obyektlari binolarida
YXTTEB inspektorlari
katta leytenant M.Djumanazarov
MCHJ «Uz-Kor Gas Chemical» QK va uning
tasrufidagi obyektlari binolarida
YXTTEB inspektorlari
katta leytenant M.Tolebaev

«TASDIQLAYMAN» MCHJ «Uz-Kor Gas Chemical» QK va uning tasarrufidagi obyektlari binolarida yong’in xavfsizligini ta’minlashni tashkil etish bo‘limi boshlig‘i mayor O’.K.Jumatov «____»______________2022 yil

REJA-KONSPEKT


МАВЗУ 2: Оловли ишларнинг ёнғин хавфлилиги. Ёнғин келиб чиқишининг асосий сабаблари. Оловли ишларни бажариш жараёнида фойдаланиладиган модда ва материалларнинг ёнғин хавфлилиги
Металларни пайвандлаш, эритиб қоплаш (наплавка) ва кесиш жараёнлари, ишчиларга ёмон таъсир қилувчи хавфли ва зарарли омиллар пайдо бўлиши манбаидир.
Хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларига қуйидагилар киради: пайвандлаш аэрозоли таркибидаги қаттиқ ва газсимон заҳарли моддалар, оптик диапазондаги пайвандлаш ёйининг кучли нурланиши (ултрабинафша, кўринишли, инфрақизил); пайвандланаётган буюмлар ва пайвандлаш ваннасининг кучли иссиқлик (инфрақизил) нурланиши, учқунлар, эриган металл ва шлакнинг сачраган томчилари ва ташламалари, электрмагнит майдонлари, ултратовуш, шовқин, статик юк (босим) ва ҳоказо.
Пайвандлаш аэрозоллари ва кавшар аэрозолларининг миқдори ва таркиби пайвандлаш материаллари ва пайвандланаётган металларнинг кимёвий таркибига, металларни пайвандлаш, эритиб қоплаш, кесиш ва кавшарлаш усуллари ва тартибига боғлиқдир.
Пайвандлаш ва кесувчиларнинг нафас олиш аъзолари зонасига таркибида ҳар хил қаттиқ металл фазасида бўлган (темир, марганец, кремний, хром, никель, мис, титан, алюминий, вольфам ва ҳ.к.) ва уларнинг оксидли бирикмалари ва шунингдек, газсимон заҳарли моддалар (фторли водород, кремний тетрафториди, озон, карбончил, азот оксиди ва бошқалар) бўлган пайвандлаш аэрозоли кириши мумкин.
Организмга пайвандлаш аэрозоли таркибидаги қаттиқ ва газсимон заҳарли моддаларнинг таъсир этиши сурункали ва касбий касалликларга сабаб бўлиши мумкин.
Оптик диапазондаги пайвандлаш ёйининг нурланиш жадаллиги ва унинг спектрал таркиби ёй кучи, қўлланилаётган пайвандлаш материаллари, ҳимоялаш ва плазма ҳосил қилувчи газларга боғлиқдир. Ҳимоя йўқлигида кўриш органлари (электроофталмия, катаракта ва ҳ.к.) ва тери қопламалари (эритема, куйиш ва ҳ.к.) шикастланиши мумкин.
Пайвандланаётган буюмлар ва пайвандлаш ваннасининг инфрақизил (иссиқли) нурланиш жадаллиги буюмларни дастлабки иситиш ҳарорати, уларнинг габаритлари ва конструкциялари ва шунингдек пайвандлаш ваннасининг ҳарорати ва ҳажмига боғлиқдир.
Якка тартибдаги ҳимоялаш воситалари йўқлигида иссиқлик нурланиши таъсири терморегуляция бузилишига, катта иссиқлик зарбасига олиб келиши мумкин. Иссиқ металл билан ишлаш пайтида куйишга олиб келиши мумкин.
Эритилган металл ва шлакнинг учқунлари сачраган томчилари ва отқинлари куйишларга олиб келишига сабаб бўлиши мумкин.
Электрмагнит майдонларининг кучланиши пайвандлаш асбоб-ускуналарининг конструкцияси ва қувватига, пайвандланаётган буюмларнинг конфигурацияси (шакли)га боғлиқдир.
Уларнинг организмга таъсир этиш тавсифи таъсир этиш жадаллиги муддатига боғлиқдир.
Ултратовуш манбалари – плазмотрон, ултратовуш генератори, электродлар ва ҳ.к.лар бўлиши мумкин. Ултратовуш таъсири унинг спектрал тавсифи, кучи ва таъсир муддатига боғлиқдир.
Шовқин манбалари – булар пневмоузатмалар, шамоллатгичлар, плазмотронлар, электр таъминланиш манбаларидир. Шовқиннинг организмга таъсир этиши спектрал тавсифи ва товуш босимининг даражасига боғлиқдир.
Йиғиш-пайвандлаш цехларининг хизматчиларида бўлган маҳаллий титраш манбалари – булар пайвандлашдан сўнг чокларни тозалаш учун ишлатиладиган қўл пневматик асбоблари бўлиши мумкин.
Металларни қўлда ва ярим автоматик усулда пайвандлаш, эритиб қоплаш ва кесишда қўл-оёқ юқори қисмларига тушадиган статик нагрузка электртутгич, ёндиргичлар, кесгичларнинг, симларнинг массаси ва шаклига, сим, шлангаларнинг букилувчанлиги ва массасига, тўхтовсиз ишлашнинг давомийлигига боғлиқдир. Зўр бериш натижасида елка қисмининг асаб-мушак аппарати касаллигига дучор бўлишига олиб келиши мумкин.
Пайвандлаш ва кесиш технологик жараёнларини танлашда энг кам хавфли ишлаб чиқариш омиллари яратувчи ва иш зонасидаги ҳаво таркибида минимал миқдорда зарарли моддалар пайдо қилувчи жараёнлар афзалроқ ҳисобланади.
Хавфсиз ва зарарсиз технологик жараённи қўллаш мумкинлиги бўлмаганда, хавфли ва зарарли омилларнинг даражасини мумкин қадар паст миқдоргача пасайтириш бўйича чораларни қўллаш лозим.
Иш жойларидаги иш зонаси ҳавосида зарарли моддалар миқдори ГОСТ 12.1.005 талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
Инсон организмига зарарли моддаларнинг таъсир даражаси ГОСТ 12.1.007 таснифига асосан, тўртта хавфли синфга бўлинган: 1 – ўта хавфли моддалар; 2 – юқори хавфли моддалар; 3 – ўртача хавфли моддалар; 4 – кам хавфли моддалар.
Иш жойларида оптик диапазондаги электрмагнит нурланиш (ултрабинафша, кўринарли, инфрақизил) энергия оқимининг рухсат этилган зичлиги тегишли меъёрий ҳужжатларда ўрнатилган талабларга мувофиқ бўлиши лозим.
Иш жойида шовқин босимининг ва кенг тасмали шовқиннинг эквивалентли даражалари ГОСТ 12.1.003 талабларига мувофиқ бўлиши керак.
Тоналли ва импульсли шовқин учун эквивалентли рухсат этилган даражалари чегара қийматидан 5 dB га камаяди.
Кондиционерлаш, шамоллатиш ва ҳавони иситиш қурилмаларини ишлатишда рухсат этилган эквивалент даражалари рухсат этилган чегара даражаси қийматидан
5 dB га камаяди.
Турли даражадаги шовқин таъсирини баҳолаш учун, уларнинг ҳар хил давомийлигида товушнинг эквивалентли даражаси кўрсатгичи қўлланилади.
Товуш даражаси рухсат этилган 5 dB дан юқори бўлса, хизматчилар махсус ҳимоя воситалари билан таъминланишлари лозим.
Вақт мобайнида ўзгарувчан ва узуқ-узуқ шовқинларнинг максимал товуш даражаси 110 dB дан юқори, импульсли шовқин учун эса 125 dB дан юқори бўлмаслиги даркор.
Саккиз соатлик иш куни давомида операторнинг иш жойида ва пайвандлаш цехларида ултратовушнинг рухсат этилган даражаси ГОСТ 12.1.001 талабларига мувофиқ бўлиши лозим.
Ёрдамчи ускуналардан чиқадиган ишлаб чиқариш локал тебранишлар рухсат этилган даражали ГОСТ 12.1.012 талабларига мувофиқ бўлиши керак.
Технология шартлари бўйича хавфли ва зарарли омиллар даражасини рухсат этилган қийматларгача камайтиришнинг иложи бўлмаганда, металларни пайвандлаш, эритиб қоплаш ва кесиш ишчиларнинг хавфсизлигини таъминловчи жамоа ва якка тартибдаги ҳимоя воситалари билан таъминланмасдан туриб иш бажариш тақиқланади.

“Tuzdi”