«tasdiqlayman» «Mashinasozlik texnologiyasi» fakulteti dekani m-a. Eshonov 2017 y. «Himoyagaqo’yildi

Boshqaruv operatsiyasi - bu ilmiy asoslangan masalani yechimini bir qismi bitta bajaruvchi orqali bajariladigan, bo’laklarga bo’linadigan va maqsad masalasini yechishga ko’maklashadigan boshqa so’z bilan aytganda bu masalani yechish harakatidir.
Boshqaruv protsedurasi-bu turli boshqaruv operatsiyalarini birlashmasi bo’lib, ma’lum chizma, yangi algoritm orqali bajariladi. Protsedura boshqaruv jarayonida biridan keyin biri yoki parallel keladigan operatsiyalarni bajaralishini tayyorlash, ko’rib chiqish, muhokama qilishva bajarilishinn aks ettiradi.
Boshqaruv faoliyati o’zining texnologiyasiga ko’ra uchta asosiy siklga bo’linadi, ular doirasida turli operatsiyalar, masalalar va protseduralar bajariladi.
Birinchi sikl - boshqaruv tizimida - axborotli. Bu ilmiy-texnik, iqtisodiy, hisob-kitob va boshqa axborotlarni jamlash, uzatish, ishlov berish va topshirib yuborishdir. Bu siklni amalga oshirilishi bilan texnik bajaruvchilar, va mutaxassislar shug’ullanadilar.
Ikkinchi sikl - mantiqiy-fikrlovchi. Bu bosqichda boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish va amalga oshirish bajariladi. Bularga quyidagi boshqaruv operatsiyalari va
protseduralari kiradi: izlanishlar, tahlil qilish texnik-iqtisodiy hisoblar, ilmiy-texnik ishlanishlar va prognoz qilish kiradi. Bu siklni mutaxassis va rahbar xodimlar amalga oshiradilar.

Axborot sikli





Mantiqiy-fikrlovchi sikl (qarorlarni qabul qilish)



Boshqaruv ob’yekti







Tashkiliy sikl


1.1.3-chizma. Tashkiliy sikl chizmasi.
Uchinchi sikl - tashkiliy sikl. Uning maqsadi boshqaruv masalalari yechilishini boshqarish. Bu kadrlarni tanlash va joy joyiga ko’yish, vazifalarni bajaruvchilarga yetkazish, tavsiya suhbatini o’tkazish, boshqaruv xodimlarining nehnat jarayonlarinn tashkil qilish, muvofiqlashtirish, bajarishni nazorat qilish.
Bu sikl muntazam rahbarlar tomonidan amalga oshiriladi. Shuni aytish zarurki har qanday boshqaruv faoliyati, boshqaruv tizimining saviyasidan qat’iy nazar
siklli tavsifga egadir. Har qanday saviyadagi boshqaruvda har uch protsedura sikllari bajariladi: axborotli, mantiqiy-fikrlovchi va tashkiliy.
Operatsiya va protseduralarini bajarilishidan taffovut barcha saviyadagi mehnatni taqsim qilishda namoyon bo’ladi. Masalan, quyi saviyadagi boshqaruv rahbari har uchchala protsedura siklini bajaradi.
“Yuqori saviyadagi rahbar ishiga ko’proq ish vaqti sarflaydi”, ikkinchi va uchinchi sikllar uchun bu vaqt yetarli bo’ladi. Axborotli protseduralarni ko’proq mutaxassislar va xizmatchilar bajaradilar.
Biz quyidagi 1.1.1-jadvalda uchta boshqaruv sikliga nisbatli raqamlar keltirilgan.