«tasdiqlayman» «Mashinasozlik texnologiyasi» fakulteti dekani m-a. Eshonov 2017 y. «Himoyagaqo’yildi

1.1.1-chizma.Boshqaruvvazifalari.
Bu boshqaruv vazifalarini amalga oshirish tarkibini quyidagi 1.1.2-chizmada ko’rish mumkin.

1.1.2-chizma. Boshqaruv vazifalarini amalga oshirish sxemasi.
Boshqaruv jarayoni deganda biz turli tuman takrorlanib turuvchi sikllarni birlashishini va o’zaro harakatda bo’lishini tushunamiz. Bularga boshqaruv apparati xizmatchilari tomonidan bajariladigan kasbi vazifasi va malakasi, operatsiya texnologiya asosidan taqsimlangan masala, operatsiya, protsedura (muolaja) va elementlar kiradi. Bu holatda biz – boshqaruv texnologiyasi bilan tanishamiz.
Yuqorida keltirilgan boshqaruv texnologiyasi tushunchasi bilan to’laroq tanishib chiqamiz. Ushbu tushunchani birinchi qismida boshqaruv texnologiyasini tarkibiy elementlari haqida so’z ketgan edi.
Hozir esa boshqaruv texnologiyasi jarayoni ikkinchi qismiga tushuncha beramiz. Biz yuqorida keltirilgan kasb, vazifa, malaka va operatsiyalar mehnat taqsimoti asosida bajariladi deb ta’kidlab o’tdik. Bu yerda boshqaruvni samarali jarayoni haqida so’z yuritdik. Uning bir necha shartlari mavjud bo’lib ular quyidagichadir:
Birinchi shart - mehnatni kasb bo’yicha taqsimlash. Bu mehnatiing kasb bo’yicha taqsimi: buxgalter (muxosib), iqtisodchi, inspektor, moliyachi va boshqalar.
Ikkinchi shart - mehnatni vazifaviy taqsimlash. U o’z ma’nosi bilan birinchiga yaqinlashadi va har bir xizmatchi o’zining aniq ishini bajaradi.
Masalan, sanoat korxonalarida rahbar umumiy ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatishni nazorat qiladi, sex boshlig’i esa korxonadagi ishlab chiqarish bilan bog’liq ishchilarni ishini boshqaradi, sex inspektori o’z ob’yektida nazorat vazifasini bajaradi.
Uchinchi shart - boshqaruv texnologiyasining samaradorligi - boshqaruv mehnatini malaka asosida taqsimlash. Masalan, uch-to’rtta vazifa toifasiga ega
iqtisodchilar oddiy iqtisodchi, birinchi va ikkinchi toifadagi iqtisodchilar (bosh iqtisodchilar), yetakchi iqtisodchi.
Va nihoyat boshqaruv mehnatining to’rtinchi taqsimot turi - texnologiyani operatsiyalari bo’yicha ajratishdir. Bu keng tushunchaga ega bo’lib, boshqaruvchi mehnatni aniq daqiqalar davomida aniq jarayonlarga taqsimlab berishi
lozim. Boshqaruv masalasi deganda bie aniq ish turini tushunamiz. Bu mehnat jarayonini bir qismi bo’lib boshqaruv qarorini qabul qilish bilan bog’liq, bitta yoki
bir necha xizmatchi tomonidan bajariladigan va ma’lum maqsadga erishishga ko’maklashadigan jarayondir.