«Tasdiqlayman» Hayvonlar fiziologiyasi, biokimyosi va patologik fiziologiya kafedrasi mudiri, dotsent D. Eshimov Eksperimental gemolitik anemiya mavzusidagi laboratoriya ishi 2 soat pasporti darsning maqsadi

Darsga kerak bo‘ladigan laboratoriya hayvonlari va jixozlar:
1.Laboratoriya hayvoni: quyon,
2.Reaktivlar: 1% osh tuzi, 3% osh tuzini eritmasi, 0,1 n HCl, 5% limon kislotasining natriy tuzining eritmasi, Ramonovskiy Gimza bo‘yog‘i va distillangan suv.
3.Jixozlar: paxta, shpris ignasi bilan miksroskop, Goryaev sonoq turi, qonni suyultirish uchun maxsus melonjer, pipetka, gemometr, Panchenkov apparati, soat oynasi, 4 ta shtativda 6 tadan probirka.

Hayvonlar organizmida qonning miqdori va tarkibi turli xil ta’sirotchilar ta’sirida ko‘payib va kamayib turadi. Qonning umumiiy miqdorini ko‘payishiga gipervolemiya va kamayishiga gipovolemiya deyiladi. Giper va gipovolemiyalarning 3 xili farq qilinadi. Demak, qonning shaklli elementlari ham qon tarkibida ko‘payishi va kamayishi mumkin. Eritrotsitlarning qon tarkibida ko‘payishiga polisitemiya, kamayishiga esa anemiya yoki kamqonlik deyiladi.

Polisitemiya-(yunoncha poli - ko‘p, globus - yumoloq, kytos- hujayra) to‘laqonlik, eritrositlarni ishlab chiqaruvchi organlar faoliyati kuchayganda, kislorod tanqisligida, yurak stenozlarida, emfizema, o‘pka kasalliklarida hosil bo‘ladi.
Hayvonlar organizmida kasallik chaqiruvchi sabablar ta’sirida eritrositlar va umumiy qon miqdori o‘zgarib anemiya rivojlanadi.
Anemiya deb, qonning hajm birligida eritrositlar va gemoglo-binning foiz miqdorini kamayishiga aytiladi. Anemiyalar kelib chiqish sabablariga ko‘ra:
1.Postgemorragik anemiya hayvonlar ko‘p qon yuqotganida hosil bo‘ladi.
2.Gemolitik anemiya-Eritrotsitlarni parchalovchi zaarli moddalar ta’sirida hosil bo‘ladi.
3.Alementar anemiya-oziqada oqsil, temir, vitamin etishmasligidan hosil bo‘ladi.
4.Infeksion anemiya-bir tuyoqli hayvonlar organizmida viruslar ta’sirida hosil bo‘ladi.
Qon hosil qiluvchi organlarning funksionla xolatiga bog‘liq ravishda:
1.Regenerativ.
2.Aregenerativ anemiyalar farq qilinadi.
Hayvon organizmida ro‘y bergan qonning patologik o‘zgarishini o‘rganish uchun hayvon quloq venasidan qon olinib undagi:
1.Eritrotsitlarni soni.
2.Gemoglobinning foiz miqdorini.
3.ECHT ni.
4.Eritrotsitlarni osmatik rezistentligini.
5.Leykositar formulani aniqlash.
1. Eritrositlarning sonini sanash uchun qon 3% osh tuzining eritmasida maxsus melonjerlar yordamida suyultirilib, mikroskop ostida Goryaev sanoq turi yordamida sanaladi.
2.Gemoglobinning foiz miqdorini aniqlash uchun Sali gemometri, 0,1 N HCl, distillangan suv va pipetka kerak bo‘ladi.
3.ECHT ni aniqlash uchun Panchenkov apparati, 5% limon kislotasining natriyli tuzining eritmasi va soat oynasi kerak.
4.Eritrotsitlarning osmatik rezistentligini aniqlashda 1% osh tuzining
eritmasi va distillangan suv, shtativ, 6 ta probirka va 2-5 ml pipetka
ishlatiladi.
5.Leykoformulani aniqlash uchun qondan surtma tayyorlanadi, Ramonovkaya Gimza bo‘yog‘i bilan bo‘yaladi.

№