«tasdiqlayma n». Maktab o’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: A. Ravshanov

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Qadimgi dunyoning qaysi obidalari “yetti mo’jiza” deb atalgan?

2.Misrda ehromlar nima uchun qurilgan?

3.Bobil osma bog’lari kimning sharafiga qurilgan?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: O’zbekiston hududidagi eng qadimgi davlatlar.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga O’zbekiston hududidagi eng qadimgi davlatlar haqida umumiy ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Qadimgi dunyoning qaysi obidalari “yetti mo’jiza” deb atalgan?

2.Misrda ehromlar nima uchun qurilgan?

3.Bobil osma bog’lari kimning sharafiga qurilgan?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

O‘zbekiston hududida yashagan saklar, massagetlar va sug‘dlar bizning qadimgi ajdodlarimizdir. Ularning yashash tarzlari va mehnat faoliyatlari haqida qadimgi Gretsiya va Rim olimlarining asarlarida ma’lumotlar uchraydi. Jumladan, Gretsiya tarixchisi Gerodot bunday deb yozgan edi:

«Massagetlarning barcha buyumlari, hatto nayza, o‘q-yoy va oyboltalari ham oltin va misdan yasalgan. Bosh kiyimlari, kamarlari, otlarining yugan va uzangilari oltindan bo’lgan. Ko‘krak qalqonlari esa misdan. Ular kumush bilan temirni ishlatmaydilar, chunki bu ma’danlar ularning yeridan topilmaydi. Ularning oltin bilan mis konlari ko‘p».

Yozma manbalarda ta’kidlanganidek, saklar - hozirgi Sirdaryo bo‘ylarida, Toshkent viloyati va Janubiy Qozog‘iston yerlarida, Farg’ona vodiysida, massagetlar — hozirgi Amudaryoning quyi oqimlari va unga tutash bo‘lgan yerlarda, sug‘dlar esa hozirgi Zarafshon va Qashqadaryo vohasida hayot keehirganlar.

Ajdodlarimiz sug‘orma dehqonchilik, ehorvachilik va hunarmandchilik bilan shug‘ullanganlar.

Xorazm davlati. Miloddan avvalgi VII asrda hozirgi O‘zbekiston hududida Xorazm va Baqtriya davlatlari vujudga kelgan. Qadimgi Xorazm davlatining yirik shaharlaridan biri Tuproqqal’a bo‘lgan. Arxeologlar bu shahardagi shohlar saroyi xonalaridan birida boshiga toj kiygan va qo‘lida burgut ushlagan podsho haykalini topganlar.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

2.Xorazm davlati haqida so ‘zlab bering.

3.Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo‘lgan?

4.Sug‘d davlati haqida nimalarni bilib oldingiz?

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Takrorlash.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga o’tilgan mavzular haqida umumiy tushuncha va ma’lumot berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

2.Xorazm davlati haqida so ‘zlab bering.

3.Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo‘lgan?

4.Sug‘d davlati haqida nimalarni bilib oldingiz?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Test savollari:

1.O’zbekiston nechanchi yilda o’z mustaqilligini qo’lga kiritdi?

A)1991-yilda. B)1992-yilda. S)1993-yilda. D)1994-yilda.

2.O’zbekistonning poytaxti qaysi shahar ekanligini ayting.

A)Samarqand. B)Buxoro. S)Toshkent. D)Xiva.

3.O’zbekistonda nechta viloyat bor?

A)9 ta. B)10 ta. S)11 ta. D)12 ta.

4.Tarixiy manbalar necha turga bo’linadi?

A)3 turga. B)4 turga. S)5 turga. D)2 turga. 5.“Avesto” qanday manbalar turkuniga kiradi?

A)Moddiy. B)Yozma. S)Ma’naviy. D)Madaniy. 6.Iyeroglif – bu qanday yozuv hisoblanadi?

A)Harfli. B)Belgili. S)Rasmli. D) B va S javoblar to’g’ri.

7.Qadimgi Rim shahriga nichanchi yilda asos solingan?

A)Mil. avv. 750-yilda. B)Mil. avv. 751-yilda. S)Mil. avv. 753-yilda. D)Mil. avv. 749-yilda.

8.Milodiy yil hisobiga kimning tug’ilgan kuni asos qilib olingan?

A)Dovud payg’ambar. B)Muhammad payg’ambar. S)Iso Masih. D)Odam payg’ambar.

9.“Milod” so’zi qanday ma’noni anglatadi?

A)Ko’chib o’tish. B)Tug’ilish. S)Kalendar. D)Taqvim.

10.Kalendarning vatani qaysi davlat hisoblanadi?

A)Hindiston. B)Xitoy. S)Misr. D)Yunoniston.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Tarixiy manbalar va ularning qanday o’rganilishi haqida nimalarni bilib oldingiz?

2.Qadimgi misrliklar kalendarni qanday yaratgan edilar va bu kalendardagi xatolik nimadan iborat edi?

3.“Avesto” va uning o’tmish tariximiz haqidagi nodir tarixiy yodgorlik ekanligi haqida so’zlab bering.

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Tangalar – tarix guvohi.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga tangalar – tarix guvohi ekanligi haqida umumiy ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

2.Xorazm davlati haqida so ‘zlab bering.

3.Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo‘lgan?

4.Sug‘d davlati haqida nimalarni bilib oldingiz?

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Dunyo xalqlari hayotida pul katta ahamiyatga ega. U ming yillar davomida insonlarga ayirboshlash vositasi bo‘lib xizmat qilib kelmoqda.

Kishilik tarixida pul bo‘lmagan davrlar ham bo‘lgan. Bir necha ming yillar oldin kishilar pul nimaligini bilmaganlar. Ular dastlab iste’mol qilinadigan barcha narsalarni o‘zlari ishlab chiqarganlar.

Vaqtlar o‘tishi bilan dehqonchilikdan chorvachilik va hunarmandchilikning alohida faoliyat turlari bo‘lib ajralib chiqishi savdo-sotiqning kuchayishiga olib kelgan. Endi ular, ishlab chiqargan mahsulotlarini o‘zaro ayirboshlashga o‘tganlar. Shu tariqa bir-birlarining hojatini chiqara boshlaganlar.

Savdo aloqalarining tobora о‘sib, shaharlarning esa ko‘payib borishi inson uchun foydalanish eng qulay bo‘lgan ayirboshlash vositasi—pulning yaratilishini zaruriyatga aylantirib qo‘ygan. Metalldan (mis, kumush va oltin) ishlangan dastlabki pul - tanga shu tariqa paydo bo‘lgan.

Tangapullar davlat tomonidan maxsus joylarda zarb etilgan. Arxeolog olimlar tanga dastlab miloddan avvalgi VIII-VII asrlarda Lidiya (Osiyoda) va Argos (Yevropada) davlatlarida paydo bo‘lganligini aniqlaganlar.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Pul paydo bo’lguniga qadar savdo ishlari qanday amalga oshirilgan?

2.Dastlabki paydo bo ‘lgan tanga pullar haqida nimalarni bilib oldingiz?

3.Nega tangalar — tarix guvohi deyiladi?

4.Tangalarda aks ettirilgan turli ramzlar, rasmlar va sanalar nimalarni anglatishini izohlab bering.

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Savdo yo’llari.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga savdo yo’llari haqida umumiy ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Savol – javob metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, kalendar, bo’r.

№	Dars taqsimoti	Daqiqa
1	Darsni tashkil qilish jarayoni	2 daqiqa
2	O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni	10 daqiqa
3	Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni	20 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni	8 daqiqa
5	Darsga yakun yasash, baholash metodlari	3 daqiqa
6	Uyga vazifa berish	2 daqiqa
	Jami:	45 daqiqa

D A R S N I N G B O R I S H I:

I bosqich: Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

II bosqich: O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash jarayoni:

Uyga berilgan vazifa savol – javob orqali aniqlanadi:

1.Pul paydo bo’lguniga qadar savdo ishlari qanday amalga oshirilgan?

2.Dastlabki paydo bo ‘lgan tanga pullar haqida nimalarni bilib oldingiz?

3.Nega tangalar — tarix guvohi deyiladi?

4.Tangalarda aks ettirilgan turli ramzlar, rasmlar va sanalar nimalarni anglatishini izohlab bering.

III bosqich: Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni:

Savdo-sotiq ishlari barcha davrlarda kishilar hayotida muhim ahamiyatga ega bo’lgan. Savdo-sotiq davlat iqtisodiy taraqqiyotiga ham katta ta’sir ko‘rsatgan. Shu tufayli ham turli mamlakatlar o‘zaro foydali savdodan juda manfaatdor bo’lganlar. Bu esa qadimda ham muhim savdo yo‘llari ochilishiga olib kelgan. O‘z hududidan savdo karvonlari o‘tadigan mamlakatlar yo‘llar atroflariga savdogarlar uchun barcha zarur qulayliklarni yaratib berganlar. Ularning va mollarining xavfsizligini ta’minlash choralarini ko‘rganlar.

Qadimgi karvon savdo yollaridan biri «La’1 yo‘li» deb atalgan. Bu yo‘l miloddan avvalgi 3-2-ming yilliklarda ochilgan. «La’l yo‘li» Pomir tog‘idan boshlanib Eron, Mesopotamiya va Misr orqali o‘tgan. La’l toshlaridan yasalgan buyumlar hatto Misr fir’avnlari maqbaralari (ehromlari)dan ham topilgan.

Qadimgi mashhur savdo yo‘llaridan yana biri «Shoh yo‘li» deb atalgan. Unga Eron shohi Doro I asos solgan. Uni Eron shohlari nazorat qilishgan. «Shoh yo‘li» ikki yo‘nalishli bo‘lib, birinchisi O‘rta dengiz bo‘yidagi turli shaharlarni Eron bilan bog‘lagan bo‘lsa, ikkinchisi Eron va Baqtriya orqali o‘tib Oltoy va Hindistongacha borgan.

Buyuk Ipak yo‘li. Uzunligi 12000 km. bo‘lgan Buyuk Ipak yo‘li miloddan avvalgi II asrda ochilgan. Bu yo‘l faqat savdo yo‘li emas edi. U, ayni paytda, dunyo xalqlari o'rtasida madaniy hamda davlatlararo aloqalar yo‘li ham bo‘lgan. Yo‘l Xitoyning Xuanxe daryosi bo‘yida joylashgan Sian shahridan boshlangan.

IV bosqich: Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar bajarish jarayoni:

Yangi mavzu savol – javob orqali mustahkamlanadi:

1.Nega qadimgi davrlarda ham savdo yo'llari ochilgan?

2.«La’l yo'li» va «Shoh yo'li» haqida nimalarni bilib oldingiz?

3.Buyuk Ipak yo‘lining ochilishi va uning dunyo xalqlari hayotida tutgan o'rni haqida so'zlab bering.

V bosqich: Darsga yakun yasash, baholash metodlari:

Dars yakunlanadi va darsda faol qatnashgan o’quvchilar bilimi besh ballik tizimda baholanadi.

VI bosqich: Uyga vazifa berish:

Uyga vazifa o’tilgan mavzuni o’qib, mazmunini so’zlab berish topshiriladi.

«T A S D I Q L A Y M A N».

Maktab o’quv ishlari bo’yicha

direktor o’rinbosari: A.Ravshanov.

_______________________ 5-sinf. Tarix.

Mavzu: Nazorat ishi – 3.

Darsning maqsadlari:

1.Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga nazorat ishi savollari haqida ma’lumot va tushuncha berish.

2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni Vatanga, fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish.

Dars turi: Aralash.

Darsda qo’llaniladigan metodlar: Ma’ruza metodi.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: Xarita, darslik, bo’r.
D A R S N I N G B O R I S H I:

Darsni tashkil qilish jarayoni:

a)O’quvchilar bilan salomlashish.

b)Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.

s)O’quvchilar davomatini aniqlash.

Test sinovi:

1.Birinchi avtomobil nechanchi yilda ixtiro qilingan?

A)1884-yilda. B)1885-yilda. S)1886-yilda. D)1887-yilda.

2.Buyuk Ipak yo’li nechanchi asrda vujudga kelgan?

A)Miloddan avvalgi I asrda. B)Miloddan avvalgi II asrda. S)Miloddan avvalgi III asrda. D)Miloddan avvalgi IV asrda.

3.Buyuk Ipak yo’li nechanchi asrgacha mavjud bo’lgan?

A)XVI asrgacha. B)XIII asrgacha. S)XIV asrgacha. D)XV asrgacha.

4.Bu yo’lga “Ipak yo’li” degan nom kim tomonidan berilgan?

A)Chjan Syan. B)U Di. S)F.Rixtgofen. D)A va B javoblar to’g’ri.

5.Buyuk Ipak yo’lining uzunligi necha kilometr bo’lgan?

A)10000 km. B)11000 km. S)13000 km. D)12000 km.

6.Qabr ustiga qurilgan bino nima deb ataladi?

_______________________________________________________________________________________