Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

 
 
Kichik guruhlar -
nisbatan barqaror, tarkibi jihatidan a’zosi unchalik ko’p 
bo’lmagan, umumiy maqsad bilan bog’langan kishilarning birlashmasi. Bunda 
kichik guruh a’zolari o’rtasida bevosita aloqalar o’rnatiladi va amalga oshiriladi. Bu 
guruhda, umumiy maqsad mavjud bo’lib, uning a’zolari bu maqsadga erishish 
yo’lida o’zlarining barcha kuchlarini safarbar etadilar. 
83-rasm
Kichik guruhga kiruvchi kishilar 
bir-birlarini shaxsan biladilar va guruh 
oldida turgan vazifalarni hal qilish 
uchun bir-birlari bilan muloqotda 
bo’ladilar. 
Kichik guruhlar muammosi ijtimoiy psixologiyada eng yaxshi ishlangan va 
ko’plab ilmiy tadqiqotlar o’tkazilgan obyektlardandir. Bu muammoni tadqiq etishda 
olimlar o’z oldiga shunday masalani qo’yganlar, ya’ni, individ yakka holda yaxshi 
ishlaydimi yoki guruhda yaxshiroq samara beradimi, boshqa odamlarning yonida 
bo’lishi uning faoliyatiga qanday ta’sir ko’rsatadi. Shuni ta’kidlash lozimki, bunday 
sharoitlarda individlarning o’zaro hamkorligi emas, balki ularning bir vaqtda bir 
yerda birga bo’lganligi faktining ta’siri o’rganildi. Olingan ma’lumotlar shuni 
ko’rsatadiki, boshqalar bilan hamkorlikda bo’lgan individ faoliyatining tezligi 
oshadi. lekin harakatlar sifati ancha pasayishi aniqlandi. Bunday ma’lumotlar 
amerikalik N. Triplett, nemis olimlari A. Mayers, V. Myode, rus olimi V.M. 
Bexterev va boshqalarning tadqiqotlarida ham qayd etildi. Bu psixologik hodisaning 
mohiyati shundan iboratki, individning faoliyat mahsullariga uning yonida bo’lgan 
136
A handbook for teaching and learning in higher education : enhancing academic
practice / [edited by] Heather Fry, 
Steve Ketteridge, Stephanie Marshall.–3rd ed.
p. cm.
pp: 
64.
2. Kichik guruhlar va jamoada 
shaxslararo munosabatlar
.

---

197 
boshqa individlarning bevosita ta’siri bo’lib bu ta’sir avvalo sensor kuchayishlar 
hamda ish-harakatlarning, fikrlashlarning tezligida namoyon bo’ladi. Lekin ayrim 
eksperimentlarda teskari effekt ham kuzatildi, ya’ni boshqalar ta’sirida individ 
reaksiyalaridagi tormozlanish faoliyatining susayishi holatlari kuzatiladi. 
Talabalarni kichik guruhlarda ishlashga tayyorlash o’z ichiga guruhlar qay 
tarzda ishlashini ko’rsatuvchi maxsus mashqlar bilan ta’minlashni oladi. Barcha 
guruhlar bir qancha bosqichlardan o’tishi haqidagi tushunchani rivojlantirishda 
aynan shu kabi mashqlar yordam beradi. Shundan kelib chiqib, masalan, guruhda 
biror ziddiyat yuzaga kelsa u betartib bir hodisa deya emas, balki tabiiy holat deya 
qabul qilinadi va yechiladi. Shu bilan birga tayyorgarlik o’qitilayotgan dastur 
doirasida guruh qanchalik yaxshi faoliyat olib boryotgani, qanday muammolar 
mavjuligi va yechimga qanday erishish mumkinligi haqida strategic nuqtai nazardan 
imkoniyatlar yaratishi mumkin. Ba’zi o’qituvchilar bunga sessiya yoki semester 
boshida dastur bo’yicha ko’rsatmalar berish orqali erishadilar. Ba’zilar esa ishonch 
bilan talabalar (xoh guruh, xoh yakka tartibda) o’zlari asosiy ko’rsatmalar va 
maqsad qilingan natijalarni samarali ravishda o’rnatishadi va muzokara olib 
borishadi deya davom etishadi. Bu kabi tadbirlar ta’lim shartnomasi yoki bitimini 
tuzishga olib kelishi mumkin.
Bu kabi ta’lim shartnomalari ishonchli va qo’llab-quvvatlovchi ta’lim muhitini 
yaratishda muhimdir. Shartnomani hosil qilishda ma’ruzachilar va repititorlar 
hamkorlikda qatnashishlari mumkin: 
