Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Professiografiya
deganda kasblar va ularning bir-biridan farqlanuvchi 
ixtisoslar tomonidan inson oldiga qo‘yiladigan talablarni bayon qilish majmuasi 
tushuniladi. Kasb-hunar oldiga qo‘yiladigan talablarni asoslash va ularni bayon 
qilish o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lib, u o‘zida umumiy hamda xususiy jabhalarni
aks ettiradi. Bizning ta’rifimizcha, professiogramma - u yoki bu kasbga qo‘yiladigan 
94
A handbook for teaching and learning in higher education : enhancing academicpractice / [edited by] Heather Fry, 
Steve Ketteridge, Stephanie Marshall.–3rd ed.p. cm.
pp
: 153-b. 
95
Psixologiya. Uchebnik. / Pod. red. A.A. Krilov. – M.: “PROSPEKT”, 1998. C. 471. 
2.
 
Kasbiy saralash va 
profesional tanlovning kasbiy 
psixologiya fanidagi orni. 

---

127 
talablardan kelib chiquvchi shaxsga xos bilim, malaka va ko‘nikmalarning 
uyg‘unlashgan yig‘indisidir. Boshqacha qilib aytganda, professiogramma - biror 
kasbning ijtimoiy-iqtisodiy, ishlab chiqarish va texnik, sanitariya-gigiena, 
psixologik va boshqa xususiyatlarini bayon etish usuli, kasbning turli ob’ektiv 
xarakteristikalari tasnifidir. Professiografiyada ma‘lum mehnat jarayonini tashkil 
etuvchi ob‘ektlar belgilari, mehnat sub‘ekti, mehnat predmeti vazifalari, vositalari 
va sharoitlari o‘rganiladi. Professiografiyaning asosiy tamoyillaridan biri - kasbiy 
faoliyatni o‘rganishda differensial yondashuv tamoyili hisoblanadi. Bu tamoyilning 
mohiyati professiografiyaning aniq amaliy masalalarini yechishga bo‘ysunishidir. 
Masalan, kasbiy konsultasiya va kasbiy tanlov uchun shunday kasbiy muhim 
belgilarni ajratish kerakki, ular sinovdagilarning kasbiy layoqatiga ko‘ra farqlanishi 
lozim. Malaka darajasini aniqlash uchun mehnat vazifalari, kasbiy bilim, malaka, 
ko‘nikma tavsifi muhim ahamiyatga ega. Kasbiy toliqishni o‘rganish uchun shunday 
belgilardan foydalanildiki, ular yordamida kasbiy toliqishning keltirib chiqaradigan 
omillarini aniqlaydi. Shunday qilib, profesiografiyaning differensial tamoyili 
kasbning o‘rganish usullarini uning tavsif, mazmuni, shuningdek, qo‘llanilish sohasi 
ya‘ni professiografiya o‘tkazish xususiyatlari uning maqsadlari bilan belgilanadi. 
Maqsadlari quyidagi faoliyat sohalari bilan bog‘langan bo‘lishi mumkin: 
51-rasm 
Professiografiya natijalari professiogrammada aks etadi, u mehnat sharoitlari 
tasviri, ishchi huquq va majburiyatlari, muhim kasbiy sifatlari shuningdek, 
sog‘lig‘iga qarshi ko‘rsatmalarni o‘z ichiga oladi. 
Buyuk Britaniyada ilmiy izlanish bosqichida qilingan asosiy o‘zgarishlardan 
biri boshqaruv apparatining yangilanishidir. 1990-yillarning oxiriga qadar, bu 
bosqichdagi talabalar universitetda ishlashgan, Tekshiruv mussasalari tashqi 
muhitda faoliyat yuritilgan ularning asosan bilim olish malakasi universitet dasturi, 
urf-odatlari, qonun-qoidalari va mahalliy amaliyoti yordamida belgilangan. Ba’zi 
bir qo‘llab quvvatlash bo‘limlari(masalan PPARC{hozirgi Fan va Texnologiya 
ta’minoti Kengashi }ESRC rahbarlik amaliyoti haqida yo‘riqnomalar chop etdilar, 
boshqa bo‘limlar singari (masalan: Milliy Bakalavrlik Kengashi, Marhabo Ishonch) 
va yuqoridagilar rahbarlik qilish jarayonida ikkala tomon ham rahbar ham talaba 

---

128 
kutadigan asosiy natijalarni yoritib bergan,shunga qaramay, talabaning malaka 
sifati turlicha, har doim ham bir xil natijali bo‘lmagan.
96