Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

V.S.Merlin
ularning 
mazmunida ikki komponentini ajaratadi:
13-jadval 
1 
emotsional 
kognitiv
borliq muhitning turli tomonlarini shaxs qanday emotsional his 
qilishi va o`zida shu olamning emotsional manzarasini 
yaratishi 
2 
motivatsion
irodaviy 
ma’lum harakatlar va xulqni amalga oshirishga undovchi 
kuchlar 
 
Shu nuqtai nazardan qaraganda ham, 
xarakter 
- shaxsning - “tanasi”, 
borligi, konstitutsiyasidir.
Xarakterning boshqa individual psixologik xususiyatlardan farqi shuki, bu 
xususiyatlar ancha o`zgaruvchan va dinamik, orttirilgandir. SHuning uchun ham 
maktabdagi ta’limdan oliy o’quv yurtidagi ta’limga o’tish faktining o’zi ham 
o`spirinda ma’lum va muhim o`zgarishlarni keltirib chiqaradi. 
Psixologiya fanining metodologiyasini yaratgan mashxur psixolog olimi 
S.L. 
Rubinshteyn
shaxsning o`ziga xosligi va xarakterologik tizimda uchta asosiy 
tuzilmalarni ajratgan: 
14-jadval 
1. munosabatlar 
va yo`nalish 
shaxsdagi asosiy ko`rinishlar sifatida - bu shaxsning 
hayotdan nimani kutishi va nimani xohlashi
 
2. 
qobiliyatlar 
shu tilak - istaqlarni amalga oshirish imkoniyati sifatida - bu 
odamning nimalarga qodir ekanligi 
3. 
xarakter 
imkoniyatlardan g`oydalanish, ularni kengaytirishga 
qaratilgan turg`un, barqaror tendensiyalar, ya’ni bu odamning 
kim ekanligi 
Xarakter - ko‘p jixatdan o‘z-o‘zini tarbiyalash natijasidir. Xarakterda 
kishining odatlari jamlanadi. Xarakter odamlar faoliyatida namoyon bo‘ladi, shu 
bilan birga, u shu faoliyatda shakllanadi ham. Mehnat va o‘qish to‘g‘risida 
gapirmagan taqdirda ham kundalik turmush, oiladagi hayot sharoitlari insoniy 
xarakterlar maktabidir. Pedagoglar, psixologlar va ota-onalar oldida muntazam 
ravishda mas’uliyatli vazifa: bolalar xarakterida sezila boshlagan o‘zgarishlarni 
o‘z vaqtida sezish va ularni inobatga olgan holda xulq-atvor va tarbiya sohasida o‘z 
yo‘lini amalga oshirish vazifasi turadi.
81
 
O‘smirlik davrida xarakter aksentuatsiyasi xususiyatlari ayniqsa kuchayib, 
tashqi tomondan psixopatiyani eslatadi.