«тасди+лайман»

 

Mavzu yuzasidan asosiy tushunchalar: 



 

Validlik-metodikaning tadqiqot predmetiga mosligi; 



 

Ishonchlilik- metodikaning o`lchov vositasi sifatida loyiqligi; 



 

Ob`ektivlik-  o`lchov  natijalarining  undan  foydalanuvchi  shaxsga 

bog`liq emasligi; 



 

SHkalalashtirish-psixik holatlarni o`lchash uchun qo`llaniladigan 

eksperimental va matematik usullar yig`indisi; 

 

 

Psixologik  kuzatish  va  tajriba  natijalarini  so`z  orqali 

ifodalaganda  sub`ektivlik  holatlari  bo`lishi  muqarrar,  bunday 

sub`ektivlik  holatlari  muddatidan  avval  xulosa  chiqarishda, 

asoslanmagan  umumlashtirishlarda  namoyon  bo`ladi.  Sifat 

jihatdan  o`rganilayotgan  psixik  hodisa  va  jarayonlarni  tavsiflashda 

ular  o`rtasidagi  farq  va  o`ziga  xos  rivojlanish  xususiyatlarini  to`la 

holda  ta`riflashda  qiyinchilik  tug`diradi.  Bunday  tahlil  kuzatish  va 

tajriba  natijalarida  qay  darajadagi  xatolar  bo`lishi  mumkinligini 

aniq ko`rsatib bera olmaydi. SHuning uchun hamma vaqt mikdoriy 

tahlil  sifat  tahlil  bilan  birgalikda  qo`llaniladi.  Ana  shunda 

sub`ektivlik  holatlariga  barham  berilib,  shakllantirilgan  hukm  va 

---

xulosalar  tadqiqotchi  shaxsiyatiga  bog`liqlikdan  xalos  bo`ladi, 

natijalarni tekshirish imkoniyati vujudga keladi.  

Psixolog  uchun  kuzatish  va  tajriba  natijalarini  statistik 

metodlar yordamida aniqlashni bilish juda muhimdir. 

 

Psixologiya matematik fan bo`la oladimi? 

 

 

Psixologiyani  matematikalashtirish  -  uning  barcha  sohalariga 

tarqaladi.  Psixologiya  yaqin  kelajakda  qay  darajada  eksperimental 

fan bo`lsa, shu darajada matematik fan ham bo`lib qoladi. 

 

            Psixologiyani matematikalashtirishning ahamiyati qanday? 

 

Tadqiqot  metodikasini  tanlashdan  avval  eksperimentator 

nimani  o`rganayotgani,  olingan  natija  amaliy  va  tadqiqotchilik 

vazifasi  talablariga  mos  kela  olishini  tasavvur  qila  olishi  kerak 

bo`ladi.  Birinchi  navbatda  bu  metodning  validligi,  ishonchliligi  va 

ob`ektivligini  isbotlash  uchun  zarur  bo`ladi.  Metodikaning  validligi 

deganda 

uning 

tadqiqot 

predmetiga 

adekvatligi 

(mosligi) 

tushuniladi.  Miqdoriy  validlik  ushbu  metodika  natijalari  bilan 

tashqi o`lchovlarning o`zaro aloqasini aniqlashda namoyon bo`ladi. 

Masalan,  ta`limning  muvaffakiyati  –o`quvchining  intellektual 

taraqqiyoti bilan bog`liq bo`ladi. SHuning uchun ham tashqi o`lchov 

sifatida uning o`zlashtirishini olish mumkin. Aytaylik, talabalarning 

aqliy  rivojlanishini  o`rganish  uchun  test  topshiriqlari  va 

o`zlashtirish  bahosi  o`rtasida  ijobiy  aloqa  mavjud  bo`lsa, 

qo`llanilgan metodika validlikka ega bo`ladi.  

 

Metodikaning  yana  bir  muhim  xususiyati  uning  ishonchliligi 

bo`lib,  ushbu  metodikaning  o`lchov  vositasi  sifatida  loyiqligida 

namoyon bo`ladi.  

 

Metodikaning  ob`ektivligi  o`lchash  natijalarining  undan 

foydalanuvchi  shaxsga  bog`liq  emasligida  aks  etadi.  Metodikaning 

validligi  va  ishonchliligini  tekshirish  maqsadida  turli  statistik 

o`lchovlardan foydalanish mumkin bo`ladi.  

 

       Har qanday metodikadan ham tajriba jarayonida foydalanish      

      mumkinmi? 

 

 

O`lchov  nazariyasi  fikricha  psixologiyada  qo`llaniladigan 

barcha  o`lchov  usullari  psixologik  o`lchov  shkalalarini  tuzishdan 

iboratdir.  

 

Ko`pchilik  psixologlar  fikricha  shkalalashtirish-psixik  jarayon 

va  holatlarni  o`lchash  uchun  qo`llaniladigan  eksperimental  va