|
ТЕХНОЛОГИЯ ТАЪРИФЛАРИ
Технология – ҳолатни ўзгартириш, қайта ишлаш методлари мажмуаси, малакалар, маҳорат, санъат.
Технология – техник ахамиятли сифат ва қобилиятларнинг интеллектуал қайтаишлови.
Технология – ўқув жараёнига ташкиллаштирилган, мақсадли, мўлжалланган педагогик таъсир ўтказиш
Технология - мўлжалланган ўқув натижаларига эришишнинг кафолатланган воситаси.
Ҳар қандай технологияни берилган бошланғич шартлар, маълум натижа ва бу натижага эришиш воситалари билан сунъий ташкил қилинадиган жараён деб тушунилади.
Биз мисол тариқасида педагогик технологияларга берилган бир нечта таърифларни келтирамиз.
Педагогик технология – ўқитишнинг, таълимнинг шакллари, методлари, усуллари, йўллари, тарбиявий воситаларнинг махсус йиғиндиси ва жойлашувини белгиловчи психологик тартиблар мажмуаси; у педагогик жараённинг ташкилий услубий воситаларидан иборат. ( Б. Т. Лихачев)
Педагогик технология – ўқитувчи маҳоратига боғлиқ бўлмаган ҳолда педагогик муваффақиятни кафолатлай оладиган, ўқувчи шахсини шакллантириш жараёнининг лойиҳасидир. ( В. П. Беспалько)
Педагогик технология – таълимнинг режалаштириладиган натижаларига эришиш жараёни тафсилоти. ( И. П. Волков)
Таълим технологияси – дидактик тизимнинг таркибий жараёнли қисми.
(М.Чошанов)
Педагогик технология – ўқув жараёнининг ўқувчилар ва ўқитувчи учун қулай шароитлар таъминлашни лойиҳалаш, ташкил қилиш ва ўтказиш бўйича ҳамма деталлари ўйлаб чиқилган биргаликдаги педагогик фаолият модели. (В.М. Монахов)
Педагогик технология – техника ресурслари, одамлар ва уларнинг ўзаро таъсирини ҳисобга олган ҳолда таълим шаклларини оптималлаштириш вазифасини қўювчи ўқитиш ва билимларни ўзлаштиришнинг ҳамма жараёнларини яратиш, қўллаш ва аниқлашнинг тизимли методи. (ЮНЕСКО)
Педагогик технология – педагогик мақсадларга эришиш учун фойдаланиладиган барча шахсий, ускунали ва методологик воситаларнинг тизимли йиғиндисини ва уларнинг амал қилиш тартибини билдиради. (М.В.Кларин)
Педагогик технологиянинг моҳияти дидактик мақсад, талаб этилган ўзлаштириш даражасига эришишдан иборат бўлиб, уни тадбиқ этишни ҳисобга олган ҳолда таълим жараёнини илгаридан лойиҳалаштиришда намоён бўлади. (У.Нишоналиев).
Педагогик технология – бу ўқитувчи (тарбиячи) нинг ўқитиш (тарбия) воситалари ёрдамида ўқувчи (талаба)ларга муайян шароит ва кетма -кетликда таъсир кўрсатиш ва бу фаолият маҳсули сифатида уларда олдиндан белгиланган сифатларни шакллантириш жараёнидир. (Н.Саидахмедов).
Педагогик технологияларга берилган турли таърифларни таққосласак, уларнинг барчасида тизимлилик талабининг мавжудлигини сезиш мумкин.
Бундан ташқари уларда берилган ҳолатдан берилган шартлар асосида янги ҳолатга ўтишдаги динамиклик ифодаланган. Бошқача айтганда, таълим технологияси - узатиладиган билимлар ҳажми (таълим мазмуни), узатиш усуллари (таълим методлари ва шакллари), воситалар ва охирги натижалар (ДТСда белгилаб берилган) олдиндан белгилаб олинган ижтимоий билимларни таълим олувчиларга узатишнинг тизимли жараёни. На педагогик, на психологик назарияларни бевосита амалий фаолият соҳасига кўчириш имконияти бўлмаганлиги сабабли, таълим технологиялари назария билан амалиётни боғловчи бўғин бўлиб хизмат қилади.
Ҳар қандай таълим технологияснинг структураси ўқув жараёнининг асосий компонентларини, айнан, мақсад, ўқитувчи ва ўқувчилар фаолияти, уларнинг ўзарофаолияти воситалари, шаклларини ифодалаши керак.
Мисол тариқасида, Ўзбекистон узлуксиз таълим тизими структурсини белгилаб берувчи Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури, таълим мутахассисликлари ёки йўналишларининг ДТС, ўқув фанининг намунавий дастури, ишчи дастури, календар тематик режа, ўқув машғулоти технологияси, технологик харитаси, …ни келтириш мумкин.
Тизимлар бир-биридан хоссалари ёки белгиларига мувофиқ фарқ қилади.
Тизимлар аниқ (детерминированный) ва тасодифий (с тохастический), очиқ ва ёпиқ, ҳаёлий (абстракт) ва моддий ва бошқа турларга бўлинади.
Таснифлаш ҳар доим нисбийдир. Ҳар қандай абстракт моделнинг қандайдир моддий ифода (қоғоздаги тасвир, компьютер дастури ва ҳ. к.)си бор.
Do'stlaringiz bilan baham: |
