Tasavvur qiling, siz kichkina koptokchani xonangiz devoriga otib, uni devorga urilib qaytishida yana tutib olib, o‘ynamoqdasiz. Albatta, har safar koptokchani devorga otganingizda u devorga borib urilib qaytadi

 

II bob bo’yicha  xulosa 

Fizik-kimyoviy  tahlilning  amaliy  vazifasi  moddalarning  yoki  ularning 

aralashmalarining 

tarkibini 

aniqlashdan 

iborat. 

Tahlil 

qilishdan 

avval 

moddalarning    sifat  tarkibi  aniqlanadi.  So`ngra  moddaning  miqdoriy  tarkibini 

aniqlashga o`tiladi. Modda tarkibiga qanday elеmеnt yoki ionlar kirishini aniqlash 

sifat tahlilining vazifasidir. Tеkshirilayotgan modda tarkibini tashkil etgan elеmеnt 

yoki  ionlar  miqdorini  aniqlash  «Miqdoriy  tahlil»ning  vazifasidir.  Sifat  tahlili 

odatda,  miqdoriy  tahlildan  oldin  o`rganiladi.  Kimyoviy  tahlil  ilmiy  va  amaliy 

jihatdan  katta  ahamiyatga  ega  bo`lib,  u  kimyoga  yaqin  bo`lgan  fanlar- 

minеralogiya,  gеologiya,  fiziologiya,  mikrobiologiya,    shuningdеk,  mеditsina, 

agronomiya  va  tеxnika  fanlarida  ham  katta  ro’l  o`ynaydi.  Kimyoviy  tahlil  xalq 

 

44 

xo`jaligida  juda  katta  ahamiyatga  ega.  Sanoatning    eng  muhim  tarmoqlaridan 

ishlab  chiqarishning  kimyoviy  nazorat  qilish,  shuningdеk,  tuproqni,  o`g`itlarni, 

qishloq  xo`jaligi  mahsulotlarini,  qazilma    boyliklar  va  boshqalarni  kimyoviy 

jihatdan  tеkshirishni  kimyoviy  tahlilsiz  tasavvur  etib  bo`lmaydi.  Kimyoviy  tahlil 

mеtodlarini  qo`llashning  ham  boshqa  mеtodlar  kabi    ma'lum  mе'yori  bor,  ularni 

ana shu mе'yordan ortiq qo`llab bo`lmaydi. Bu mеtodlar bilan asosan elеmеntning 

miqdorlari  10

-3

g  gacha    bo`lgan  ob'еktlardagina  qo`llanishi  mumkin.  Ba'zan 

elеmеntlarning  miqdorlari  10

-6

g  dan  10

-9

g  gacha  bo`lishi  mumkin.  Bunday 

paytlarda  tahlilning  boshqa  mеtodlaridan,  jumladan,  fizik-kimyoviy  mеtodlardan 

foydalaniladi.  Analitik  rеaksiyalarni  bajarishda  ishlatiladigan  moddaning 

miqdoriga  qarab  sifat  tahlilda  makro-,  mikro-  va  yarim  mikro  mеtodlardan 

foydalaniladi.  

Hozirgi zamonda fizik-kimyoviy tahlil usullari jadal sur’atlar bilan rivojlana 

bormoqda.  Fan–texnika  va  sanoatning  rivojlanishida  fizik-kimyoviy  tahlil 

usullarining  hissasi kattadir. 

 Ta`lim  tizimini  isloh  qilish  va  kadrlar  tayyorlashning  milliy  modeli  ham 

zamon  talablariga  javob  beradigan,  har  tomonlama  barkomol  va  raqobatbordosh 

mutaxassislar  tayyorlashni  taqoza  etadi.  Bo’lajak  kimyogar  pedagoglar  fizik-

kimyoviy  tahlil  usullarini  faqat  nazariy  jihatdan  o’rganmasdan  amada  qo’llab 

bilishlari, agar ilmiy sohada yangi ixtirolar qilmoqchi bo’lsalar, olingan moddalari 

tarkibini  shu  usullar  yordamida  tadqiq  qilib  bilishlari  talab  qilinadi.  Ma’lumki, 

anorganik moddalarni tahlil qilish  organik moddalarni tahlil qilishdan tubdan farq 

qiladi.  Anorganik  moddalarning  tahlilida  asosan  elеktrolitlar  qatnashadi.  Dеmak, 

suvli  eritmalarda  kation  va  anionlardan  foydalaniladi.  Organik  moddalarning 

tahlilida asosan elеkrolitmaslar  qatnashadi.     Shuning   uchun   bunday     tahlilda 

molеkulalarning  va  ba'zi  funksional  guruhlarning  umumiy  xossalaridan 

foydalaniladi,  ana  shu  farqni  bilgan  kimyogar  tahlil  qilishda  adashmaydi.  Xulosa 

qilib,  aytadigan  bo’lsak  yuqorida  ko’rib  chiqilgan  fizik-kimyoviy  tahlil  usullari 

nafaqat  kimyo  fanida  balki  boshqa  sohalarda  ham  yaratilayotgan  yangi  tarkibli 

moddalarni aniqlashda katta ahamiyatga ega.