Soliqqa tortish tizimini takomillashtirishning muhim yo`nalishlaridan biri soliq tizimini tartibga solish, soliq turlarini kamaytirish, hisob-kitob mexanizmini soddalashtirish va ular bo`yicha to`lov davriyligini kamaytirish hisoblanadi. Soliq soni qanchalik kam bo`lsa, ular shunchalik sodda bo`ladi va demak, tadbirkorlar va aholiga shuncha ko`p qulaylik yaratiladi.
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy, jumladan, soliq sohasidagi islohotlar iqtisodiy o’zgarishlarning tarkibiy qismi sifatida jamiyatni demokratlashtirish va iqtisodiyotni modernizatsiyalashning umumiqtisodiy va maxsus vazifalarini hal etishga yordam berishi lozim. Bunda jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlarni byudjetga undirish jarayonini takomillashtirishda soliq siyosatining ustuvor yo’nalishlari muhim ahamiyat kasb etadi. Soliqlarni undirishni soddalashtirish va ixchamlashtirish aholining turmush darajasini oshirishga hamda tadbirkorlik faoliyatidan daromad olishini rag’batlantirishga xizmat qilish bilan bir qatorda Davlat soliq xizmati organlari faoliyatini ham takomillashtirishga xizmat qiladi. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy, jumladan, soliq sohasidagi islohotlar iqtisodiy o’zgarishlarning tarkibiy qismi sifatida jamiyatni demokratlashtirish va iqtisodiyotni modernizatsiyalashning umumiqtisodiy va maxsus vazifalarini hal etishga yordam berishi lozim. Bunda jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlarni byudjetga undirish jarayonini takomillashtirishda soliq siyosatining ustuvor yo’nalishlari muhim ahamiyat kasb etadi. Soliqlarni undirishni soddalashtirish va ixchamlashtirish aholining turmush darajasini oshirishga hamda tadbirkorlik faoliyatidan daromad olishini rag’batlantirishga xizmat qilish bilan bir qatorda Davlat soliq xizmati organlari faoliyatini ham takomillashtirishga xizmat qiladi.
XULOSA
Bitiruv malakaviy ishining yakunida quyidagi xulosalar shakllandi:
Birinchidan, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ining davlat byudjeti daromadlari tarkibida 11-12 foiz atrofida bo’lishi ushbu soliqning byudjet uchun ahamiyatli ekanligidan dalolat beradi.
Ikkinchidan, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ining stavkasi bir necha yillardan buyon pasaytirib kelinmoqda, ammo oxirgi uch yil ichida o’rta shkalasi va besh yil ichida yuqori shakalasi bo’yicha soliq stavkasi o’zgarmagan. Yana shuni aytish joizki, soliq tavkalarini pasayishiga qaramasdan ish haqidan majburiy sug’urta badali stavkasining ortishi aholi daromadlariga ta’sir ko’rsatadi. Soliq islohotlari davrida aholi daromadlarini oshirish maqsadida majburiy to’lovlarni ham inobatga olish zarur.
Uchinchidan, jismoniy shaxslar o`zlarining ijara shaklida olgan daromadlarini ko`rsatmaydilar, chunki bu daromad qonun bo`yicha progressiv stavkada soliqqa tortiladi. Jismoniy shaxslarning ijara shaklida olgan daromadlariga xam dividend daromadlari kabi proporsional stavkada soliqqa tortish ushbu aromad bo’yicha soliq summasini ortishiga olib kelishi mumikin. Shuningdek, ijra daromadlari bo’yicha soliq ni oyma-oy joriy etilish byudjet mablag’larini barqarorlashtirish imkonini berishi mumkin.
To’rtinchidan, biz bilamizki, jismoniy shaxslar o’z jamg’armalarini banklarda saqlaganliklari uchun va undan daromad olganliklari uchun soliq to’lamaydilar, ammo shunga qaramasdan ularda bank tizimiga bo’lagn ishonch ortayotganligi yo’q. Iqtisodiyotni rivojlantirish va bank tizimini moliya bozoridagi faolitini rivojlntirish maqsadida banklarga ish haqidan to’g’ridan- to’g’ri omonotga qo’yiliganida soliq imtiyozlarini joriy etish mumkin, ya’ni barcha summadan 9% miqdorida.
Beshinchidan, mol-mulk solig’i ob’yektining haqiqiy qiymati bilan rasmiy hujjatlardagi narxi o’rtasida shubha tug’ilgan taqdirda, soliq to’lovchi jismoniy shaxslarning mol-mulkiga bozor narxini qo’llagan holda mol-mulk solig’ini
hisoblashga uchastka soliq inspektorlariga ruxsat etilsa mahalliy byudjetni mablag’lar ta’minlashdagi muammolar o’z yechimini topgan bo’lar edi. Mol- mulk solig’i ob’ektiga bozor narxini qo’llayotganda mol-mulk solig’i ob’ekti qayerda joylashganligini ya’ni markazga yaqin yoki bozorlarga yaqin joylashganligini hisobga olsa, tabaqalashtirish maqsadga muvofiq bo’ladi.
