Тартибга солинадиган иктисодиёт зарурми ёки эркин бозорми

4.3. Oila daromadidan olinadigan soliq miqdori

3-jadval
Oilada bir va ikki kishi ishlaydiganlar tomonidan to’lanadigan soliq miqdorlari

Daromad shkalasi, mln. ien	Bir kishi ishlaydigan oila		Ikki kishi ishlab, bir xil daromad oladigan oila
	Soliq summasi	Soliq yuki darajasi,%	Soliq summasi	Soliq yuki darajasi,%
3	0	0	0	0
4	57500	1,4	57500	1,4
5	130500	2,6	130500	2,6
8	469000	5,9	384500	4,8
10	821000	8,2	560500	5,6
20	4282000	21,4	2836500	14,2
30	5577500	28,6	6182000	20,6
50	18077500	36,2	14177500	28,4

4.4.Yuridik va jismoniy shaxslar mol-mulk solig’i. Meros va hadya soliqlari.

Yuridik va jismoniy shaxslar mol-mulk solig’ini mulk qiymatining 1,4%ini tashkil qiladigan yagona stavka bo’yicha to’laydilar. Yaponiyada mulkka egalik huquqining bir shaxsdan ikkinchi shaxsga o’tish jarayonini soliqqa tortishga katta e’tibor beriladi. Mulkni boshqa shaxsga egalikka berish, meros, sovg’alar hamma vaqt soliqqa tortiluvchi ob’ektlar bo’lib kelgan. Topshiriladigan xususiy mulkni soliqqa tortishning ikki asosiy shakli mavjud: sovg’a va vasiyatnoma. Bunga mos ravishda meros solig’i va sovg’a solig’i mavjud. Quyidagi chizmada merosdan soliq olish ketma-ketligi ko’rsatilgan.
Farzand, ota-ona, aka-uka yoki opa-singil bo’lmagan merosxo’rlar uchun meros solig’i stavkasi qo’shimcha 20%ga oshadi, umumiy soliq stavkasi esa ushbu qo’shimchalar qo’shilgan holda merosxo’rning 75 % haqiqiy ulushidan oshmasligi kerak.

M erosning umumiy qiymati
«Sof» xususiy mulk	Soliqqa tortilmaydigan miqdorlar	Qarz	Dafn marosimi xarajatlari

«Sof» xususiy mulk

Keyingi uch yil davomida vafot etgan shaxsdan olingan meroslar

Soliqqa tortiladigan umumiy qiymat

Soliqqa tortilmaydigan manba

Soliqqa tortiladigan meros

Soliqqa tortiladigan meros A
X otin 1/2 V	O’g’il 1/4 S	Qiz 1/4 D

Shaxsiy soliq summasi

Shaxsiy soliq summasi b

Shaxsiy soliq summasi c

Merosga qo’yilgan soliqning umumiy summasi E

Xotin d

O’g’il e

Qiz f

1-rasm. Meros bo’yicha soliqqa tortish tartibi.

Qisqacha xulosalar

Yaponiya davlat byudjеti daromadlarining 55 foizini soliqlar va yig`imlar tashkil etadi, xolos. Byudjеtning qolgan qismi esa asosan davlat tomonidan chiqarilgan qimmatli qog`ozlarni korxona va aholiga sotishdan tushum evaziga to`ldiriladi. E'tiborga loyiq tomoni shuki, Yaponiyada jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan daromad solig`ini hisoblashda jami oila daromadi inobatga olingan holda soliqqa tortiladi va bunda salmoqli imtiyozlar bеriladi.

Nazorat va muhokama uchun savollar

1.Yaponiya soliq tizimining o’ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
2.Yaponiyadagi soliqqa tortiladigan daromad kategoriyalari to’g’risida nimalarni bilasiz?
3. Yapon fuqarosi qancha miqdorda yashash solig’ini to’laydi?
4. Jismoniy shaxslarning daromad solig’ini hisoblashda qanday imtiyozlar berilgan?
5. Oila daromadidan olinadigan soliq miqdori qanday?
6. Meros va hadya soliqlari to’g’risida tushuncha bering.
7. Soliqqa tortiladigan daromadlar necha toifaga bo’linadi?
8. Yuridik va jismoniy shaxslar qanday stavkada mol-mulk solig’i to’laydilar?
9. Meros va hadya soliqlari haqida tushuncha bering.
10.Soliqlar va yig’imlar Yaponiya davlat byudjeti daromadlarining necha foizini tashkil etadi?

Asosiy adabiyotlar:

1. «Налоги и налогообложение» 3-е издание под ред. М.Романовского и О.Врублёвской. Москва. 2003 год.
2. Мингбоева Х. «Солиі тизимини такомиллаштиришнинг баъзи масалалари (Япония тажрибаси мисолида)», «Япония ривожланиш тажрибаси —Узбекистонда іґллаш истиіболлари» семинар материаллари.Т., Жайка, 2005 й. 156-160 бетлар.
3. Тихотская И.С. «Налоговая система Японии»/М.:РАН, Институт Востоковедения, 1995г.
4. Тютюрюков Н.Н. Налоговые системы зарубежных стран: Европа и США: учеб.пос./-М.Дашков и К, 2002 г.
5. Ходов Л.Г., Попов В.И. Подходное налогообложение физических лиц (зарубежный опыт, российские проблемы): учебное пособие - М.: ТЕИС, 2004.– 132 с.
6. Ходов П.Г. Налоги и налогообложение экономики: Учебное пособие. - М.: ТЕИС, 2003 – 253 с.
7. Error: Reference source not found - O’zbеkiston Respublikasi
8. Error: Reference source not foundy.ru – «Финансы» jurnalining sayti.