|
Memranali asboblar. Sunggi yillarda membranali asboblar tobora keng qo’llanilmokda. Bu asboblarda sezgir unsur sifatida elastik materiallardan tayyorlangan yumshoq, shuningdek, gofirlangan plastikasimon membranalar yoki gofirlangan membrana kutichalar ishlatiladi. Membranli asboblar, uncha katta bo’lmagan ortiqcha bosimlar va siyraklanishlarni o’lchash uchun (manometrlar, naprometrlar va tyagometrlar) hamda bosimlar farqini o’lchash uchun (deformanometrlar) qo’llaniladi.
Bunday membranali asboblar turli modifikatsiyalarda ishlanadi hamda +250 Pa dan + 25 kPa gacha bo’lgan o’lchash chegaralariga muljallangan. Ularning aniqlik sinfi 1,5 va 2.5.
Membranali asboblarning kamchiligi – sezgir unsur harakatchan markazining sust yurishi. Membrana qattiqligining hisobdan chetlanishi va uni rostlash murakkabligidadir. Sezgir unsurlarning bu kamchiligi elektrik va pnevmatik kuch kompensatsiyasi chizmasi bo’yicha ko’rilgan asboblarda bartaraf etiladi.
Silfonli asboblar. Hozirgi paytda sezgir unsur sifatida devorlari gofirlangan metall tsilindrdan iborat silfonli asboblar keng qo’llanilmokda. Silfonlar jez, zanglamas pulat (X 189T) va boshqalardan tayyorlanadi. Silfonlarni ba‘zi turlari vint prujinali qilib tayyorlanadi, buning natijasida gistrezis va nochiziqlik ta‘siri kamayib, asbobning qo’llanilish diapazoni kengayadi. Silfonlar bir qatlamli va ko’p qatlamli bo’ladi. Silfonlar turli diametr, uzunlik va turli gofirlar soni bilan chikariladi.
Odatda, silfonlarning diametri 12…100 mm, uzunligi 13…100 mm, gofirlar soni 4…24 atrofida bo’ladi. Silfonlarning ish yurishi 2,8…21 mm. Ularning ish yurish miqdorining nisbatan kattaligi silfonlarni o’ziyozar asboblarda qo’llashga imkon beradi.
Silfonlar naporomer va tyagomerlarda kichik bosimlarni 40000 Pa (4000 kgk/m2 o’lchash uchun. Vakkummetrik bosimni (0,1 mPagacha)) mutlok bosimni (2,5 MPa gacha). Ortiqcha bosimni (60 MPa gacha), bosimlar farqini (0,25 MPa gacha) o’lchash uchun qo’llaniladi.
Pnevmatik signalni 300 m masofaga uzatish mumkin. Bunday silfonli asboblar turli xilda va modifikatsiyada chiqariladi hamda turli chegarali o’lchovlarga muljallanadi. Ularning aniqlik sinfi 1 va 1,5.
Silfonlarning asosiy kamchiliklari gisterezis mavjudligi va tavsifning bir muncha nochiziqligidir. Gistperezis ta‘sirini kamaytirish va kattiklikni oshirish maqsadida, ko’pincha. Silfon ichiga vintli tsilindr prujina o’rnatiladi.
11.4.Yuk porshenli asboblar
Bu asboblarning ko’pchiligi tajriba sharoitida turli manometrlarni tekshirish va darajalash uchun muljallangan. 11.8-rasmda yuk-porshenli manometrning printsipial chizmasi tasvirlangan.
Yuk kolonkasi 9 ning markazida silliqlangan tsilindrik kanal bo’lib, bu kanalning ichida yuk tarelka 8 li siljuvchi porshen 6 joylashgan. Kolonkaning kanali porshen 11 ga ega bo’lgan press bilan ulangan. Bundan tashkari u tekshirilayotgan manometr 10 bimlan bog’lovchi shtutserlar 5 ga ulangan. Kolonka va shtutser kanallari ninasimon ventil 4 lar bilan ta‘minlangan. Ventil 1 yordamida ishchi suyuqlik tukiladi.
Ishni boshlashdan avval ventil 3 ochilib, sitgim 2 dan asbobning gidravlik tizimimi ishchi suyuqlik bilan to’ldiriladi. Tizimni to’ldirish bilan bir vaqtda maxovik 12 ni soat strelkasining yo’nalishiga qarshi burab porshen 11 aylantiriladi. Porshen 11 oxirigacha aylantirilgan holda sigim 2 da ishchi suyuqlik qisman qolishi kerak. Ishchi suyuqlik sifatida urtacha qovushqoqlikka ega bo’lgan mineral moy ishlatiladi. Asbob tulganidan sung ventil 3 biriktiriladi. Keyin maxovik 12 moy bosimi natijasida kutarilgan yuk tarelkasi ko’rsatkichi 7 to’g’risiga kelguncha buraladi. Porshenli manometrning to’zilishiga ko’ra uning ishlash printsipi gidravlik tizimdagi o’lchanayotgan bosimning yuklar kuchini muvozanatlashiga asoslangan. O’lchanayotgan bosimning kattaligi haqida muvozanatlovchi yuklar kattaligiga ko’ra fikr yuritish mumkin. Porshen va tsilindr diametrlari bir-biriga moslangan va ularning sirtlari urtasidagi oralik bir necha mikrondan oshmaydi. Ishkalanish kuchlarini e‘tiborga olmagan holda, quyidagi muvozanat shartini yozish mumkin:
Gg=PортSэф; (2.31)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
