Tarmorlarni rejalashtirish 12 bob indd

Jismoniy topologiya
 
●
– ya’ni komp’yuterlarni o‘zaro joy-
lashishi va kabellarni o‘tkazish sxemasi. Bu ma’noda, 
masalan, passiv yulduz aktiv yulduz topologiyasidan 
farq qilmaydi, shuning uchun ko‘p hollarda faqat «Yul-
duz» deb yuritiladi. 
Mantiqiy topologiya
 
●
– ya’ni komp’yuterlar o‘zaro aloqa 
strukturasi va signalning tarmoqda tarqalish belgilaridir. 
Bunday ta’rif topologiyaning ancha to‘g‘ri ta’rifidir.
Axborot almashinuvini
 
●
boshqarish topologiyasi 
– bu 
alohida komp’yuterlar o‘rtasidagi axborot almashish 
huquqi, ketma-ketligi va prinsiplari. 
Axborot topologiyasi 
 
●
– bu tarmoqdan uzatilayotgan ax-
borotlar oqimining yo‘nalishi. 
Misol uchun, jismoniy va mantiqiy topologiyali «Shina» 
tarmog‘i axborotlarni uzatish uchun estafeta usulidan foydalani-
shi mumkin (ya’ni bu halqa ma’nosida) va bir vaqtning o‘zida 
barcha axborotni alohida ajratilgan bir komp’yuterdan uzatishi 
ham mumkin (ya’ni bu yulduz ma’nosida). Mantiqiy topologi-
yali «Shina» tarmog‘i, jismoniy topologiyali «Yulduz» (passiv) 
va «Daraxt» (passiv) ko‘rinishga ham bog‘lanishi mumkin. 
Jismoniy, mantiqiy va boshqarish topologiyali har qanday 
tarmoq axborot topologiyasi ma’nosida yulduz deb hisobla-
nishi mumkin, agarda bir server va bir necha mijoz asosida 
yig‘ilgan tarmoq bo‘lsa, faqatgina shu server bilan aloqa qili-
nadi. Bu holda tarmoqning buzilishga barqarorlik darajasining 
– 23 –
kamligi haqidagi fikrlar markazdagi buzilishlarning sababi de-
yish adolatli bo‘ladi (bu holda – server). 
Xuddi shuningdek, har qanday tarmoq axborot ma’nosida 
shina topologiyasi deb atalishi mumkin, agarda u bir vaqtning 
o‘zida server va shuningdek, mijoz bo‘ladigan komp’yuterlar 
yordamida qurilgan bo‘lsa. Har qanday boshqa «Shina» hol-
lari kabi, alohida komp’yuterlarning buzilishi bunday tarmo-
qqa kam ta’sir qiladi.
Markaziy hisoblash tarmoqlar topologiyasi haqidagi tahlilni 
tugatar ekanmiz, ta’kidlab o‘tish kerakki, tarmoq turini tan-
lashda topologiyaning turi asosiy omil bo‘la olmaydi. Muhim 
omillar, masalan, tarmoqni standartlik darajasi, axborot al-
mashish tezligi, abonentlar soni, qurilmalarning narxi va tan-
langan dasturiy ta’minot bo‘la oladi. Lekin, boshqa tomondan 
olib qaraganimizda, ba’zi tarmoqlar turli bosqichda turli to-
pologiyalarni ishlatish imkonini beradi. Endi tanlash bu bobda 
o‘tilgan barcha fikr va mulohazalarni hisobga olgan halda bu-
tunlay foydalanuvchining zimmasiga tushadi.