Tarmorlarni rejalashtirish 12 bob indd

8.2. Tarmoq standartini tanlash
Foydalanuvchilarning talablarini chuqur tahlil qilgan hol-
da bo‘lg‘usi tarmoq standarti tanlanadi. Agar iste’molchilar ta-
lablari o‘rganilmasa, standart tanlashda xatolikka yo‘l qo‘yilishi 
mumkin, natijada tarmoq vazifasini me’yorida normal amal-
ga oshira olmasligi mumkin. Agar bu hol tarmoq tashkil qilin-
ganidan keyin sezilsa, unda foydalanilayotgan qurilma ilojsiz 
bo‘lib qolishi mumkin.
Ikki asosiy parametrlarga ega bo‘lgan holda, taxminiy olin-
gan natijalarni o‘rganib, kelajakdagi aniq bog‘lanuvchilar soni 

---

– 166 –
va taxminiy ma’lumotlar trafigini aniqlash orqali bo‘lajak tar-
moq standartini tanlash bosqichiga o‘tishimiz mumkin.
Shuningdek, bizning ixtiyorimizda quyidagi tarmoq vari-
antlari mavjud: simli va simsiz, shuningdek, mavjud tarmoq 
texnologiyalari– Ethernet, HomePNA, HomePlug. 
Biz bilamizki bu texnologiyalarning har biri o‘zida ko‘p 
standartlar va 
Spesifikatsiyalarga
ega bo‘lib, har biri o‘zining 
qulayliklariga ega. 
8-jadval
Asosiy tarmoq standartlarini taqqoslash.
Tamoq 
standarti
Ma’lumot 
uzatuvchi 
vosita
Ma’lumot 
uzatish tezligi, 
Mbit/s
Maksimal 
ulanish 
miqdori
Maksimal 
aloqa 
uzunligi, m
802.11
Radioto‘lqin
2
128
300
802.11a
Radioto‘lqin
54
2048
100
802.11b
Radioto‘lqin
11
2048
300
802.11g
Radioto‘lqin
54
2048
300
802.11n
Radioto‘lqin
300
2048
450
10Base-5
Koaksial 
kabel
10
500
2500
10Base-2
Koaksial 
kabel
10
150
925
10Base-T
O‘ralgan juft
10
1024
500
10Base-F
Shisha tolali
10
1024
5000
100Base-TX O‘ralgan juft
100
1024
205
100Base-T4 O‘ralgan juft
100
1024
205
100Base-FX Shisha tolali
100
1024
2000
1000Base-T O‘ralgan juft
1000
1024
205
Bluetooth 
3.0
Radioto‘lqin
24
8
100
HomePNA 
3.1
Telefon sim, 
koaksial kabel
320
64
600
HomePlug 
AV
Elektr simi
200
64
300
– 167 –
Ko‘rib turganingizdek, tarmoq standartlari hatto turli tarmoq 
larda ham yaxshi ishlash ko‘rsatkichlariga ega. Albatta, 
standartlarning bir qismi, past tezlikda ma’lumotlar uzatish va 
kichik miqdordagi uzellarni quvvatlashi, ulardan bemalol voz 
kechish imkonini beradi. Chunki zamonaviy talablar ularni 
kelajagidan maxrum qiladi. Ularni ichida: 
- koaksial standartlari 10Base-5, 10Base-2 va 10Base-T;
- 54 Mbit/s tezlikdan past bo‘lgan standartlar: 10Base-T, 
10Base-F, IEEE
802.11, IEEE 802.11b, Bluetooth 3.0 mavjud.
Keyingi bosqichlarda standartlar tanlash mahalliy tarmoq-
ning joylashuviga bog‘liq bo‘ladi. Yetarlicha katta ofis tarmog‘ini 
tashkil qilishda tarmoqni sifati uy tarmog‘ining ishlash sifatiga 
qaraganda talabchanroq. Bu bosqich tushuntirib beradiki: tar-
moqning ishlay olishi, qo‘yilgan masalalarni bajara olishi, ofis 
ishchilari oyligi va ofis rivojiga bog‘liq. Shuning uchun ofisga 
me’yoriy darajadagi ma’lumot uzatish tezligiga va katta miq-
dorda faktorlarga ega bo‘lgan mahalliy tarmoq kerak. Agar 
e’tibor qaratadigan bo‘lsak, simsiz sekin ishlaydigan tarmoq va 
ekzotik standartlar kerak bo‘lmay qoladi, chunki tarmoq foy-
dalanuvchilari o‘rtasida tarmoq tezligini bo‘lib yuboradi bu esa 
ko‘p miqdordagi foydalanuvchilar uchun tarmoq ma’lumot al-
mashish tezligini sezilarli darajada pasayishiga olib keladi. 
Bu kabi oddiy va mantiqiy holatlar yordamida biz qolgan 
tarmoq standartlarini turli holatlarda va foydalaniladigan ma-
halliy tarmoq variantlarida juda oson taqsimlashimiz mum-
kin (8.2-jadv.) Shuni aytish kerakki, ofis uchun ko‘pincha 
100Base-TX va ba’zi hollarda 1000Base-T kabelli tarmoq 
standartidan foydalanish tavsiya qilinadi va tanlanadi. Agar 
maksimal qulaylik talab qilinsa, u holda IEEE 802.11n simsiz 
tarmoq standartini tanlash ma’qul. Ko‘p bo‘lmagan miqdor-
dagi kompyuetrlar uchun yana bir alternativ varianti bu maz-
kur tarmoqda HomePlug AV standartidan foydalanishdir.

---

– 168 –
8.2-jadval
Mahalliy tarmoqda tarmoq standartlarini ishlatilish 
variantlari.